Khi Tottenham bổ nhiệm Antonio Conte làm HLV trưởng đội bóng, họ hy vọng nhà cầm quân người Italia có thể tái lập lại thành công như ông đã từng kinh qua tại Juventus, Chelsea và Inter Milan. Đến nay, những dấu hiệu chuyển biến tích cực mà Conte mang lại tại đội chủ sân Tottenham Stadium là hết sức rõ ràng.
Về mặt thành tích, Spurs của Conte bất bại 4 trận, thu về tổng cộng 10 điểm trước những Everton, Leeds, Brentford và Norwich. Trước đây, khi tiếp quản một đội bóng hàng top, phải đến ít nhất trận đấu thứ 5, Conte mới nếm trải thất bại đầu tiên. Đó là một dấu hiệu báo trước trận đấu thứ 5 của Conte cùng Spurs có thể sẽ mang đến kết quả không mấy ngọt ngào, nhất là khi họ phải đương đầu trước một Liverpool với chuỗi 6 chiến thắng liên tiếp.
Về mặt chiến thuật và lối chơi, Conte đã ngay lập tức nhồi các học trò của mình vào những bài tập cường độ cao nổi tiếng mang tên “shadow play”, cải thiện đáng kể khía cạnh thể lực, quãng đường di chuyển lẫn các mô hình di chuyển, phối hợp của các cầu thủ. Tính trung bình, qua 4 trận đã nêu, quãng đường di chuyển trung bình của các cầu thủ Tottenham đã tăng lên hơn 15km so với dưới thời HLV tiền nhiệm Nuno Espirito Santo.
Conte cũng thay đổi hệ thống vận hành của Gà Trống thành hàng thủ 3 người, cụ thể là 3-4-3 hay 3-4-2-1, vốn là cấu trúc đã từng giúp Chelsea trở thành đội bóng đầu tiên trong lịch sử kỷ nguyên Premier League lên ngôi vô địch thông qua sơ đồ chủ yếu là hàng thủ 3 người.
Trong bối cảnh dịch Covid-19 đang quét qua các CLB Anh, cả Tottenham và Liverpool đều hứng chịu những ảnh hưởng. Nếu như Tottenham đã trải qua 2 tuần lễ không thể ra sân thi đấu, thì Liverpool thiếu vắng đi những trụ cột gồm Virgil van Dijk, Fabinho và trường hợp của Thiago Alcantara ngay trước thềm trận đấu.
Hàng tiền vệ nửa đỏ vùng Merseyside có thể phải vá víu, nhưng ít ra, hàng công của họ vẫn là tam tấu nguy hiểm nhất Premier League mùa này. Đáng sợ nhất, không ai khác ngoài Mo Salah, người đã ghi đến 15 bàn trước chuyến hành quân chạm trán Spurs.
Thực tế, nếu không tính các bàn thắng từ chấm penalty, ngôi sao người Ai Cập đã ghi đến 13 bàn ở Premier League trước trận gặp Tottenham, bằng với tổng số bàn thắng của chính đối thủ (cũng không xét penalty và đốt lưới).
Chưa hết, Salah đã ghi bàn hoặc kiến tạo tổng cộng 24 bàn ở Premier League, đồng thời góp dấu giày vào ít nhất một bàn thắng trong xuyên suốt 15 trận đấu liên tiếp, cân bằng kỷ lục của Jamie Vardy hồi năm 2015.
Vậy nên, bài toán quan trọng nhất đặt ra cho Spurs của Conte vẫn là: Làm cách nào để có thể hóa giải vũ khí hạng nặng của Liverpool?
Liverpool của Klopp là một tập thể tấn công cuồng nhiệt với cấu trúc, nhịp độ, khả năng chuyển trạng thái và khả năng kiểm soát thế trận hàng đầu châu Âu. Nhưng trong sự bài bản ấy, đội ngũ ban huấn luyện của HLV người Đức quyết định phá đi một vài khuôn khổ.
Trước khi bước vào mùa giải 2019/20, mùa giải mà Liverpool cuối cùng sau bao năm chờ đợi cũng chạm tay vào chiếc cúp bạc Premier League, trợ lý tin cẩn Peter Krawietz của Klopp đã từng chia sẻ những thông tin rất hay, về cách Liverpool khai thác tối đa những ưu điểm trong lối chơi của Mo Salah.
“Chúng tôi nhận thấy Salah nhanh đến mức kinh ngạc và đã suy nghĩ rất nhiều để làm sao phát huy những điểm mạnh nhất của cậu ấy. Để làm được điều đó, chúng tôi cần phải vượt ra khỏi giới hạn của những tình huống phản công cổ điển và mang tính ngẫu nhiên. Thay vào đó, chúng tôi chuẩn bị và sắp đặt sẵn những tình huống riêng biệt dành cho Salah một cách có hệ thống.”
Peter Krawietz nói tiếp: “Để nói về các mô hình ấy, có lẽ chúng ta sẽ phải mất cả giờ đồng hồ. Về mặt cấu trúc, chúng ta có thể giảm các mô hình tấn công xuống còn 2 hoặc 3 tình huống điển hình. Giả sử đối phương có bóng, chúng ta cần nói tới thế phòng ngự chủ động. Phòng ngự chủ động không có nghĩa là tìm cách bảo vệ khung thành của mình, mà là cố gắng tạo ra những tình huống để đoạt lại bóng. Trong đầu, bạn sẽ luôn muốn khai thác những tình huống kiểu này, có thể là đoạt bóng trên phần sân đối phương hoặc ở giữa sân. Một khi giành lại quyền kiểm soát bóng, một quy trình tự động sẽ được kích hoạt: Nếu bạn tổ chức phòng ngự có hệ thống, các cầu thủ trên sân sẽ mặc định hiểu rõ vị trí của đồng đội.”
“Bạn có thể hướng khâu triển khai bóng của đối thủ về khu vực mà bạn muốn. Bởi lẽ, để chuẩn bị cho trận đấu, về cơ bản, bạn sẽ biết đối thủ triển khai bóng ra sao, liệu các hậu vệ cánh của họ có dâng lên tấn công hay không,… Vậy nên, khi chuẩn bị, bạn cũng đang vạch ra những tình huống dàn xếp khi chuyển trạng thái cho đội bóng của mình.”
Tuy Peter Kraviwetz không nói rõ các “tình huống” hoặc “mô hình” ấy là như thế nào, vì chắc chắn số lượng là không hề ít, song chúng ta có thể tóm gọn rằng Liverpool sẽ tổ chức pressing tầm cao để đoạt lại bóng theo cách: Một khi giành được quả bóng, luôn có những cầu thủ ở sẵn những vị trí cao nhất trên hàng công nắm giữ tiềm năng vượt trội cho một đợt phản công có cơ hội ăn bàn cao.
Nhưng đó là khi Liverpool chuyển trạng thái tức thời. Còn nếu Liverpool có bóng trước một đối thủ chọn lùi sâu với hàng thủ đông quân số trước vòng 16m50, bài toán đặt ra lúc này không còn là tìm kiếm ưu thế về vị trí để phản công nữa, mà là tìm ra cách để xuyên thủng khối đội hình phòng ngự của đối thủ.
Đến đây, cũng Peter Krawietz giải thích: “Mấu chốt nằm ở khả năng kiểm soát trận đấu. Bạn cần phải tìm ra đúng thời điểm để chọn tăng tốc, đẩy nhanh nhịp độ chơi bóng. Ngay cả khi không có nhiều khoảng trống, bạn cũng sẽ muốn đưa quả bóng ra sau tuyến phòng ngự cuối cùng của đối thủ. Đầu tiên, bạn triển khai bóng qua trung lộ, nhưng phải đẩy đội hình lên cao một chút. Bạn cũng sẽ triển khai bóng qua hai cánh nữa. Một khi làm được điều đó, bạn phải có những cầu thủ ở sẵn trước khung thành đối phương, để nhận một đường chuyền hoặc một quả tạt nguy hiểm.”
Có thể nói, Liverpool của Klopp có nhiều bài vở để không chỉ counterpressing mà còn khi tấn công thông qua triển khai bóng tuần tự. May mắn cho Tottenham là Liverpool của hiện tại thiếu vắng đi những hạt nhân chủ chốt nơi hàng tiền vệ, ở khu vực trung lộ, đó là Fabinho, Henderson hay Thiago. Điều đó chắc chắn khiến đội chủ sân Anfield mất đi một phần sức mạnh đáng kể trong khâu phát triển bóng qua trung lộ.
Tuy vậy, đôi cánh của họ vẫn được quán xuyến và phát huy tối đa với những kim hỏa là Trent Alexander-Arnold cùng Andy Robertson. Đấy không chỉ là những quả tạt sớm, tạt sâu ở cuối đường biên ngang, mà với một Arnold chuyển hóa thành một tiền vệ kiến thiết với xu hướng bó vào trong nhiều hơn trong mùa giải này, Liverpool còn có thêm những quả rót bóng vào vòng 16m50 hoặc ra sau hàng thủ đối phương từ vị trí hành lang trong cánh phải.
Trong hệ thống 4-3-3 của Liverpool trước Tottenham, xu hướng vị trí của Robertson và Arnold có sự khác biệt. Robertson được đẩy lên cao hơn, với xuất phát điểm từ biên trái, trước khi có những bước di chuyển bó chéo vào trong, vào tận vòng 16m50. Trong khi, Trent giữ vị trí thấp hơn và sẵn sàng xuất hiện bất ngờ ở hành lang trong cánh phải.
Từ đó, sự kết nối trực tiếp và quen thuộc giữa bộ đôi này được tạo ra. Ngay từ những giây đầu tiên của trận đấu, sợi dây liên hệ ấy xuất hiện, khi Trent rót quả bóng vào vòng 16m50 cho Robertson xâm nhập đón lấy. Chỉ tiếc rằng cú đánh đầu của cầu thủ người Scotland đi ra ngoài.
Cũng chính sự kết hợp như vậy, với mô hình “Trent đứng thấp hơn, tạt bóng cho Robertson ở vị trí cao hơn” mang lại bàn thắng nâng tỷ số lên 2-1 cho Liverpool ở hiệp 2.
Ngoài ra, xu hướng di chuyển của Robertson như đã nêu, được thể hiện rõ ràng trong bàn thắng quân bình tỷ số 1-1 của Liverpool ở hiệp đấu đầu tiên. Sau khi mở bóng dọc biên cho Sadio Mane thoát xuống ở nách hàng thủ Spurs, Robertson lập tức chạy chéo vào phía trong, nhập vào vòng 16m50 đón quả bóng bật ra sau đó từ đường chuyền của tiền đạo người Senegal, trước khi tạt vào trong để Diogo Jota ghi bàn.
Khắc chế đôi cánh của Liverpool rõ ràng không phải là nhiệm vụ đơn giản. Nhưng ít ra, Tottenham của Conte đã phần nào vô hiệu hóa được Mo Salah trong gần như cả trận đấu.
Điều này đến trước tiên từ hệ thống có đôi chút thay đổi của HLV người Italia, khi Conte chuyển từ 3-4-3 thành 3-5-2, với bộ ba tiền vệ là Dele Alli – Harry Winks – Tanguy Ndombele. Hệ thống này cho phép Spurs khi tổ chức phòng ngự tạo ra thế áp đảo quân số ở những tình huống phối hợp biên của Liverpool. Cụ thể là thế 4 đánh 3, hoặc 5 đánh 4.
Giả sử, Liverpool có bóng ở biên phải, bấy giờ quân số chủ yếu của họ ở khu vực này gồm Trent, Keita và Salah. Khi Spurs đá với 3-5-2, Alli trong phần lớn thời gian giữ vai trò tiền vệ trái, sẽ hợp cùng Sessegnon, Harry Winks và Ben Davies tìm cách ngăn không cho Salah di chuyển vào vùng không gian ưa thích của anh, từ những tình huống ngôi sao người Ai Cập cầm bóng đột phá di chuyển chéo vào tới rìa vòng cấm hoặc nhập vào vòng cấm để dứt điểm hoặc phối hợp.
Cả trận đấu trước Tottenham, Salah chỉ có được 2 pha dứt điểm, không pha dứt điểm nào đi trúng đích.
Nhận thấy sự khó khăn của Salah trong hiệp 1, Klopp đã quyết định có sự thay đổi ở phút 60, khi tung Roberto Firmino vào sân. Bấy giờ, hệ thống của Liverpool chuyển thành 4-2-2-2 hoặc 4-4-2, hoặc cũng có thể gọi là 4-2-3-1 bởi xu hướng giật lùi về của số 9 ảo Firmino. Sự thay đổi này đặt Salah từ vị trí ở biên phải vào trung tâm hàng công, hoặc cao nhất trên hàng công.
Phần nào, chính sự có mặt trong vòng cấm của Salah đã mở ra bàn thắng nâng tỷ số lên 2-1 cho Liverpool, khi Salah nhận quả tạt từ Jota đánh đầu, bóng dội ra và tìm tới Arnold trước khi cầu thủ người Anh kiến tạo cho Robertson ghi bàn.
Tottenham 2-2 Liverpool là một trận đấu thật sự hấp dẫn, với rất nhiều cơ hội ăn bàn được cả hai phía tạo ra. Có thể, sự thiếu vắng của nhiều trụ cột đã khiến Liverpool dễ tổn thương hơn, đồng thời mất đi một phần sức mạnh tấn công. Nhưng Tottenham của Conte cũng đã có một cách tiếp cận hợp lý giúp họ hạn chế tối đa những điểm mạnh của Salah, đồng thời tạo ra mức sát thương thật sự đáng kể trước đối thủ.