Barcelona: Hàng thủ chưa bao giờ đủ an tâm

Chiến thắng 4-2 trước Real Sociedad ngày đầu ra quân ít nhất cho thấy hàng công Barcelona có sự khởi đầu tích cực tích cực kỷ nguyên hậu Messi. Nhưng trận hòa 1-1 trước một đội dại diện xứ Basque khác là Athletic Bilbao sau đó một tuần chỉ ra những vấn đề lớn nơi hàng thủ.

Không thể phủ nhận Barcelona đã có sự khởi đầu thành công trong mùa giải mới, khi vượt qua một đối thủ không hề dễ chịu là Real Sociedad trong ngày mở màn bằng chiến thắng 4-2. Điểm nhấn tại Camp Nou cách đây một tuần là sự san sẻ trọng trách của bộ ba Braithwaite-Depay-Griezmann trên hàng công, trong bối cảnh Messi đã không còn trở thành điểm tựa mỗi lúc đội bóng gặp khó khăn.

"90% lượng hàng tiêu thụ liên quan đến Messi" - Barca thời hậu Messi sẽ ra sao? Hình ảnh Messi chiếm đến 90% các sản phẩm, dịch vụ của Barca. Nhưng bây giờ là thời hậu Messi và gã khổng lồ xứ Catalan sẽ phát triển như thế nào đây.

Barça tạm biệt “Messidependencia” Suốt nhiều năm, nhắc đến Barça là không thể không nói về thuật ngữ tiếng Tây Ban Nha “Messidependencia”. “Hội chứng phụ thuộc Messi” đã luôn là căn bệnh trầm kha của đội bóng này.

Nhưng cũng một tên tuổi khác của xứ Basque là Athletic Bilbao mở lại một vấn đề cứ như là muôn thuở của Barcelona: hàng thủ.

Vẫn kiểm soát bóng hơn 60% (chính xác là 67%), nhưng rất dễ để nhận ra thầy trò Ronald Koeman đã phải vất vả thế nào mới thoát cảnh ra về tay trắng trong chuyến hành quân đến San Mames vào đêm qua. Barcelona để đối thủ tung ra đến 16 pha dứt điểm (họ có 9), gồm 7 pha dứt điểm trúng đích (họ có 3).

Ngoài tình huống dứt điểm cột gần tốc nóc lưới của Memphis Depay giúp mang về bàn gỡ hòa, những Martin Braithwaite, Frenkie de Jong và chính tiền đạo người Hà Lan đều bỏ lỡ những cơ hội có thể thành bàn khác, bởi sự thiếu chính xác và cả bị xà ngang từ chối. Ngược lại, Athletic cũng “tiếc hùi hụi” với nhiều cơ hội ngon ăn khác.

Khoảnh khắc trung vệ tân binh Eric Garcia buộc phải phạm lỗi từ phía sau đối với Nico Williams vào cuối trận và lãnh thẻ đỏ trực tiếp kết lại một ngày thi đấu đầy thống khổ với cá nhân anh, lẫn các đồng đội nơi hàng thủ. Xuyên suốt trận đấu cho đến trước khi bị đuổi khỏi sân, Garcia trở thành mắt xích bị chủ nhà khoét vào dữ dội.

Cả trận, cựu cầu thủ của Man City nhiều lần bị đặt vào thế một-đấu-một trước một cầu thủ giàu sức mạnh và tốc độ là Inaki Williams (anh trai của Nico Williams). Hầu hết trong những tình huống như thế, Garcia đều hoặc phải vất vả chống đỡ, hoặc bị đối thủ vượt mặt.

Khi Pique gặp chấn thương rời sân và Ronald Araujo vào thay thế, Garcia bấy giờ chuyển sang đá trung vệ lệch trái. Athletic cũng liền điều chỉnh vị trí giữa cặp tiền đạo Inaki và Sancet. Inaki đổi sang đá tiền đạo phải, đơn giản là để tiếp tục khoét vào vị trí mới của chính Garcia. Có thể nói, Athletic có kế hoạch rất rõ ràng trong việc tìm kiếm mắt xích yếu của Barcelona để khai thác.

Tranh chấp tay đôi là thước đo đầy thách thức để đánh giá chất lượng của một trung vệ. Song, trong chiến thuật bóng đá, các HLV đương nhiên sẽ không muốn đội bóng của họ phải trải qua những phen sống mái thường xuyên theo kiểu đó, khi đối thủ tạo ra thế cân bằng hoặc áp đảo về quân số trong các pha tấn công. Rủi ro là thứ cần được hạn chế đến mức tối đa.

Phát huy điểm mạnh và hạn chế điểm yếu là nguyên tắc muôn thuở. Vì thế, nếu vẫn tiếp tục sử dụng Garcia, song song với việc tìm cách tận dụng những điểm mạnh của trung vệ này ở khoản chuyền bóng, Barcelona cũng cần hạn chế tối đa hoặc tìm cách “giấu” đi những điểm yếu của cầu thủ này. Nếu đã sử dụng Garcia, đừng để cầu thủ này rơi vào cảnh một chọi một nhiều lần như trước Athletic. Nghĩa là một hệ thống mang đến sự bọc lót, hiệp đồng hỗ trợ tốt hơn.

Nhưng đánh giá một sự vật hiện tượng nào đó chỉ sau một hai trận thì mẫu số vẫn còn quá nhỏ và vội vàng. Chỉ trích thường dễ dàng hơn việc tìm kiếm sự đồng cảm và kiên nhẫn trao thêm cơ hội. Garcia mới 20 tuổi và nhiều nguồn tin nói rằng trước trận đấu đêm qua, anh phải nhận tin buồn khi ông của mình qua đời. Nếu đúng là như vậy, việc để Garcia ra sân thi đấu lại càng không thỏa đáng.

Chưa kể, không phải bất kỳ tiền đạo đối thủ nào trong tương lai Garcia đối đầu cũng như Inaki. Nói cách khác, Inaki không phải là một mẫu cầu thủ tầm thường.

Ít nhất, trận đấu trước Athletic sẽ trở thành một tham chiếu dành cho các đối thủ khác sau này của Barcelona.

Một ngày “lên bờ xuống ruộng” của Eric Garcia không xuất phát từ chỉ những hạn chế của riêng anh. Garcia là một tân binh, do đó, khâu liên lạc, kết nối với các đồng đội xung quanh sẽ cần có thời gian để trở nên hoàn thiện. Với mọi hàng thủ, sự ăn ý giữa các cá nhân được bắt cặp luôn quan trọng. Đó cũng là tiền đề làm nên sự ổn định khi nói về hàng thủ của bất kỳ đội bóng nào.

Ngoài ra, người đứng trước khung gỗ Barcelona đêm qua lại là Neto, một người vốn chỉ là kép phụ và lại không giỏi chơi chân. Giữa Garcia và Neto thiếu đi sự hiểu ý trong quãng thời gian đầu trận, điển hình là pha bóng ở phút thứ 10 khi trung vệ 20 tuổi tìm cách che chắn bóng với mục đích đợi Neto băng ra bắt lấy. Nhưng sự chần chừ thiếu quyết đoán của cả hai suýt chút nữa mang đến cơ hội để Inaki ghi bàn.

Mắt xích Eric Garcia chỉ là một phần trong cả vấn đề của Barcelona trước lối chơi pressing tầm cao của Athletic Bilbao. Số liệu từ LaLiga cho thấy, so với mùa giải trước, sau vòng mở màn của mùa giải mới, thầy trò Marcelino đẩy đội hình lên cao hơn 3 mét. Vị trí trung bình của hàng thủ cũng dâng cao hơn so với mùa giải trước (cách khung thành 41 mét thay vì 38,5 mét).

Với những tình huống Barcelona bắt đầu khâu triển khai bóng từ vị trí Neto, luôn có ít nhất 6 cầu thủ Athletic hiện diện trên phần sân đội khách. Những phương án chuyền bóng dành cho Neto luôn đứng trước nguy cơ bị vây ráp. Một khi bóng được Neto hoăc các trung vệ Barcelona đưa ra biên, hệ thống pressing liền dịch chuyển tương ứng, với người chơi thấp nhất nơi hàng tiền vệ lúc bấy giờ sẽ lót cho cầu thủ di chuyển áp sát ra biên. 

Tình huống này, Neto xử lý lóng ngóng suýt dẫn đến cơ hội ăn bàn cho Athletic.

Về cơ bản, cấu trúc theo kèm người và gây áp lực trên phần sân Barcelona của Athletic chỉ cho phép đúng 3 cầu thủ có được chút ít thời gian rảnh chân là Neto, cùng hai hậu vệ cánh là Alba và Dest. Điều này phần nào được lý giải qua bản đồ các đường chuyền của Neto, Alba và Dest trong 30 phút đầu tiên của trận đấu. Nói cách khác, hệ thống của Athletic buộc Barcelona liên tục rơi vào tình trạng chịu áp lực, và buộc phải lên bóng qua biên chủ yếu. 

Cần phải nói thêm rằng, cấu trúc đội hình của Athletic khi không pressing tầm cao mà thay vào đó là chủ động lùi về phòng ngự, dựa trên hệ thống 4-4-2 hẹp: Các vị trí giữa các tuyến co vào sát nhau và khối đội hình dịch chuyển theo vị trí bóng. Đoàn quân của Marcelino ưu tiên bảo vệ khung trung tuyến, sẵn sàng nhường đất diễn cho Barcelona ở hai hành lang cánh. Đây là nguyên tắc không thể khác trong chiến thuật khi tấm chăn hẹp (khối đội hình) không thể bao trọn cơ thể (mặt sân), đắp đầu thì hở chân, che chân thì phải chịu hở đầu. Thực tế, sơ đồ 4-4-2 kiểu này đã được Athletic áp dụng từ mùa giải trước. Bấy giờ, đội bóng xứ Basque có cự ly giữa hai biên đội hình hẹp thứ hai LaLiga, trung bình là 41,3 mét.  

Barcelona không có được tốc độ luân chuyển bóng sang hai cánh đủ nhanh, từ đó Athletic dễ dàng dịch chuyển khối đội hình để lấp vào khoảng trống ở mỗi biên khi cần thiết. Vì thế, dù rõ ràng hai hành lang cánh của Athletic luôn rất thông thoáng, nhưng Barcelona lại không thường xuyên tận dụng được.

Trước Athletic, Barcelona lên bóng tấn công thông qua hành lang cánh trái (chiếm 47%, so với 26% ở cánh phải và 27% ở trung lộ). Đó có thể là sự lựa chọn của đội khách, bởi Memphis Depay – cầu thủ giờ đây đóng vai trò hạt nhân trên hàng công luôn có xu hướng hoạt động chủ yếu ở cánh trái. Nhưng cũng có thể xuất phát từ việc Athletic đã chủ động bịt kín trung lộ.

Những tình huống lên bóng qua cánh trái của Barcelona thường diễn ra theo mô tiếp: Alba dâng lên chồng cánh ngoài với các tiền đạo (Depay hoặc Braithwaite) để thực hiện các quả tạt.

Trong khi bên cánh phải, Dest cứ sau những tình huống chạm bóng trên phần sân đối phương, liền di chuyển bó vào hành lang trong, trả lại biên cho Griezmann. Bằng không, Dest thiếu đi sự hỗ trợ cho những pha lên biên. Bản thân những tình huống rê dắt bóng của cầu thủ người Mỹ cũng thiếu hiệu quả và rườm rà. 

Chỉ đến khi lần lượt Sergi Roberto và Ysuf Demir được tung vào sân thay cho Pedri và Martin Braithwaite, Barcelona mới bắt đầu có xu hướng lên bóng tấn công nhiều hơn qua cánh phải. Đội khách chủ động dồn quân về cánh này, khi so với những Griezmann hay Braithwaite, tài năng trẻ Yusuf Demir có xu hướng bám biên nhiều hơn. 

Nhưng mục đích của Barcelona không hẳn là khoét vào cánh này. Họ tìm cách thu hút đối thủ sang cánh phải, hòng giải phóng cánh trái, giúp Memphis Depay có nhiều khoảng trống hơn để tiếp cận khung thành Athletic.

Từ những mùa giải đã qua, Barcelona luôn gặp vấn đề trước những đối thủ chơi pressing rát, điển hình như chính Real Madrid trong các trận El Clasico. Đồng thời, họ cũng luôn đương đầu với những khó khăn trong khâu tấn công mỗi khi đối phương bịt kín trung lộ. Thời gian sẽ cho thấy, liệu Koeman và các học trò có giải được rốt ráo những bài toán đấy hay không.