Bỏ lại đằng sau 7 thất bại liên tiếp trong khuôn khổ Vòng loại FIFA World Cup 2022 (01 trận tại Vòng loại 2 và 06 trận tại Vòng loại 3) đều trước những đối thủ trên cơ ở tầm châu lục, Đội tuyển Việt Nam tìm lại quỹ đạo chiến thắng quen thuộc bằng 3 điểm để khởi đầu chiến dịch AFF Cup 2020. Thắng lợi trước Lào không chỉ mang ý nghĩa vực dậy tinh thần, mà còn là bài khởi động nhằm kiểm tra năng lực tấn công của Việt Nam sau thời gian dài chưa được mài giũa.
Trái ngược với sự khó khăn mà Vòng loại World Cup đem lại, nơi mà khác biệt đẳng cấp buộc Việt Nam phải lựa chọn lối đá thụ động và thiên về phòng ngự, đấu trường khu vực AFF Cup là giải đấu vừa sức cho đoàn quân HLV Park Hang-seo khẳng định đẳng cấp trong những thời điểm có bóng nhằm tự quyết vận mệnh.
Với vị thế là những nhà đương kim vô địch, lại vừa thành công trong việc giành vé đi tới Vòng loại 3 châu lục, các đối thủ đồng cân đồng lạng chắc chắn sẽ có sự dè chừng hơn trong tổ chức phòng ngự. Vì thế, Việt Nam càng được kì vọng sẽ trình diễn một thứ bóng đá “cao cấp” hơn, vừa để khẳng định tầm vóc và đồng thời, tìm đường khoan thủng những khối bê tông khó chịu đối phương giăng ra.
Trên thực tế, Lào với tư cách là đội bóng yếu nhất Bảng B đã chọn cách tiếp cận không quá khác biệt dự đoán. Đội bóng xứ Triệu Voi chủ động lùi sâu về 1/3 phần sân nhà với số đông phòng ngự bao bọc khu vực trước mặt vòng cấm địa và khung thành nhằm bóp nghẹt không gian hoạt động của các cầu thủ tấn công Việt Nam. Phía trên, tiền đạo Lào Kiều mới trở về phục vụ quê hương Billy Ketkeophomphone là gương mặt cắm thường trực duy nhất.
Cấu trúc lùi sâu số đông ở cự li hẹp theo chiều rộng sân gồm hai hàng ngang 5 hậu vệ và 4 tiền vệ cho phép Việt Nam những khoảng không gian rộng lớn và thoải mái để triển khai bóng. Một mình nỗ lực đơn lẻ của Billy là không đủ để gây khó cho những bóng áo trắng, khi ba trung vệ Việt Nam cộng với sự hỗ trợ thường trực của Lương Xuân Trường dễ dàng đưa bóng áp sát mép 1/3 sân nhà của Lào.
Cấu trúc 3-2-5 thể hiện với cặp biên thủ dâng cao thể hiện trong bàn thắng thứ 1 của Việt Nam
Bố trí sơ đồ dưới dạng 3-2-5/3-1-6 của Việt Nam nhằm đối phó với ý đồ lùi sâu phía Lào có thể coi là phương án lí tưởng và thành công trong việc dồn đối thủ vào thế chân tường. Ý đồ sử dụng Xuân Trường trong đội hình xuất phát, dù phần nào có thể tới từ sự chủ động dưỡng sức cho Quang Hải, nhưng thế trận và vai trò được nhận trước Lào là môi trường cực kì hoàn hảo cho số 6 phát huy tối đa năng lực.
Sự thật là, tiền vệ thuộc biên chế Hoàng Anh Gia Lai đã có cho mình 70 phút trên sân làm chủ hoàn toàn tuyến giữa với nhiệm vụ của một nhạc trưởng điều tiết khi không phải đối diện với quá nhiều sức ép. Sự xuất hiện của Xuân Trường cũng là tiền đề lí tưởng giải phóng Hoàng Đức hoạt động tự do hơn và trở thành mũi khoan phá phụ trợ cho bộ ba tấn công phía trên xâm nhập vào các nách hở trong hệ thống phòng ngự Lào.
Không gian hoạt động và xử lí rộng lớn cho Xuân Trường khi Lào lùi quân số đông đảo về gần
vòng cấm sân nhà với rất ít áp lực lên cầu thủ cầm trịch phía Việt Nam
Dẫu vậy, vấn đề chỉ lộ diện cho Việt Nam khi bóng vào tới khu vực mà tuyển Lào đang giăng bẫy chờ sẵn, phạm vi 1/3 sân nhà và vòng cấm. Dù tung ra tới 23 tình huống dứt điểm suốt 90 phút, Việt Nam chỉ ghi nhận 6 pha dứt điểm trúng đích. Phần lớn tình huống kết thúc cầu môn của Việt Nam, hoặc không được thực hiện trong phạm vi nguy hiểm cao (trong vòng cấm hoặc chính diện khung thành), hoặc là những pha sút xa với tỉ lệ thành bàn không cao.
Có thể dễ dàng nhận ra, việc thiếu đi những phương án cuối cùng nhằm giải quyết đối phương hoàn toàn từ tới sự đơn điệu trong triển khai bóng vào cuối sân, hoặc thiếu đi sự hỗ trợ cần thiết nhằm thu hút phá vỡ hệ thống phòng ngự số đông phía Lào. Đáng chú ý, hai tình huống ghi bàn là hai pha bóng hiếm hoi cả trận, Việt Nam làm tốt và đồng bộ cả điều kiện cần và điều kiện đủ nhằm kiến tạo và kết thúc cơ hội. Đội bóng áo trắng có đầy đủ quân số băng cắt trong vòng cấm, đồng thời sở hữu vị trí hỗ trợ sẵn sàng từ các nhân tố vệ tinh.
Trong bàn thắng thứ nhất, đó là vị trí mở rộng và sẵn sàng dâng cao của Nguyễn Phong Hồng Duy nhằm đón lõng đường bóng chuyển hướng của Hoàng Đức. Sau đó, ở bàn thắng thứ hai, hành vi chủ động dâng cao hỗ trợ triển khai của Duy Mạnh đã buộc lớp phòng ngự thứ hai của Lào xáo trộn, qua đó tạo điều kiện cho Hồ Tấn Tài nhận bóng ở tư thế thuận lợi để tung ra quả tạt kiến tạo cho Phan Văn Đức đánh đầu.
Sự dâng cao hỗ trợ của Duy Mạnh buộc tiền vệ gần bóng phía Lào phải bỏ vị trí
lao lên gây áp lực, qua đó giúp Tấn Tài có điều kiện tốt hơn tung ra đường tạt bóng
ĐTQG Việt Nam sẽ cần tái hiện sự chủ động ấy hơn nữa ở thời điểm có bóng trong những trận đấu tới, khi đối thủ của chúng ta là Malaysia, Indonesia và Cambodia, vốn dĩ sở hữu thực lực cao hơn Lào rất nhiều. Ngay trong 90 phút mở màn giải đấu, khá thường xuyên, The Golden Dragons vẫn chưa cho thấy sự nhịp nhàng.
Đó có thể là vị trí phía xa bóng bó hẹp vào trung lộ khá thừa thãi của Hồng Duy, bất chấp sự có mặt của ba trung vệ và Xuân Trường dù đối phương chỉ cắm duy nhất Billy tạo áp lực phía trên. Trong hệ thống dựa trên nền tảng 3 trung vệ, thật khó để kéo giãn hàng thủ đối phương hay tạo ra đầu mối nhận bóng chuyển hướng nếu biên thủ không giữ vị trí cao rộng. Mặt khác, biên thủ khi nhận bóng nếu không có sự hỗ trợ cần thiết sẽ dễ bị cô lập và rơi vào hoàn cảnh 1v1 phải tự đột phá. Đội nhà cũng không thể tạo ra những mảng miếng phối hợp sâu hơn xuống đáy biên gây rối loạn cho hàng ngũ đối thủ.
Hồng Duy cần chủ động chọn vị trí hỗ trợ cao rộng hơn nhằm sẵn sàng đón lõng đường
chuyển hướng, tương tự tình huống dẫn tới bàn thắng thứ 1
Tương ứng là vị trí của trung vệ lệch, vừa để hỗ trợ gần bóng, vừa áp sát
đoạt bóng tức thời trong trường hợp đối phương ngăn chặn thành công
Sự phổ cập của sơ đồ ba trung vệ trên trường quốc tế trong thời gian gần đây đã tạo ra ấn tượng mới về hệ thống từng bị định kiến thiên về phòng ngự này. Trong vai trò của những trung vệ lệch, Antonio Rudiger, Alessandro Bastoni hay Aymeric Laporte đang dần khẳng định và tiến hóa bản thân trở thành những playmaker hàng đầu. AFF Cup là sân chơi để Việt Nam tái xác lập vị thế hàng đầu khu vực, nhưng cũng là đấu trường chúng ta hoàn toàn tự tin và thoải mái trước những đối thủ vốn bị đánh giá thấp hơn.
Do đó, những ứng dụng và kì vọng cao cấp hơn dưới điều kiện áp lực thấp hơn, là điều chúng ta cần trông đợi từng những tuyển thủ quốc gia, đặc biệt sau đợt cọ xát học hỏi chất lượng tại Vòng loại 3 vừa qua. Thắng Lào và lấy về 3 điểm trong ngày mở màn, một kết cục viên mãn không ngoài dự đoán. Nhưng thắng lợi chưa thực sự đậm đà này, cũng là trải nghiệm thích hợp để các cầu thủ Việt Nam tiếp tục nỗ lực và vượt qua giới hạn chính mình ở những thử thách tiếp theo.