Crystal Palace
Nhạc Phi (1103-1142) không chỉ là một danh tướng nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc với sự trung thành và tài năng quân sự xuất chúng, mà còn được xem là người đặt những nền móng đầu tiên cho hệ thống võ thuật hiện đại của nước này. Các câu chuyện truyền miệng và các tư liệu cổ tại tỉnh Hồ Bắc, nơi ông từng đóng quân dài hạn, đều ghi nhận ông đã phát triển một bộ môn võ thuật riêng biệt mang tên “Nhạc gia tán thủ”. Bộ môn này tập trung vào kỹ năng chiến đấu cận chiến với các đòn tay, chân và vật, đề cao tính thực dụng và hiệu quả trên chiến trường.
Hình tượng danh tướng Nhạc Phi trên màn ảnh – Ảnh 1.
Khác biệt với các phong cách quyền pháp truyền thống như Thiếu Lâm hay Võ Đang, Nhạc gia tán thủ không dựa trên các bài quyền cố định hay triết lý sâu xa mà nhấn mạnh vào sự linh hoạt và khả năng thích ứng trong giao đấu thực tế. Thuật ngữ “tán” có nghĩa là phân tán hoặc không theo hệ thống chặt chẽ, phản ánh sự tự do biến hóa trong kỹ thuật của bộ môn này. Đây cũng chính là điểm đặc trưng giúp Nhạc gia quyền được coi là một trong “Ngũ quyền Bắc phái” quan trọng trong lịch sử võ học dân gian Trung Quốc.
Nhạc Phi do Huỳnh Hiểu Minh (giữa) thủ vai – Ảnh: XN
Nhiều nghiên cứu hiện đại đánh giá rằng tinh thần thực chiến và phong cách vận động nhanh, trực diện của Nhạc gia tán thủ đã tạo nên một di sản quý giá cho các thế hệ võ sĩ sau này. Đặc biệt, trong tiểu thuyết võ hiệp nổi tiếng “Anh hùng xạ điêu”, nhân vật Âu Dương Phong từng ca ngợi đây là một tuyệt kỹ võ học đặc sắc do chính Nhạc Phi sáng lập. Điều này càng làm nổi bật vai trò của ông không chỉ là nhà cầm quân lỗi lạc mà còn là người khai sinh ra một trường phái võ thuật độc đáo.
Nhạc Phi đặt nền móng về tư tưởng, tinh thần
Khi Trung Quốc bước sang thời kỳ hiện đại, nhu cầu nâng cao kỹ năng thi đấu đối kháng đã thúc đẩy việc cải tổ và chuẩn hóa võ thuật truyền thống. Bộ môn tán thủ (Sanda), ra đời từ giữa thế kỷ 20, chính là biểu hiện cụ thể nhất của quá trình đó. Với luật thi đấu rõ ràng, trang bị bảo hộ và hệ thống chấm điểm khoa học, tán thủ nhanh chóng trở thành môn võ đối kháng thể thao phổ biến. Nhiều chuyên gia đánh giá rằng cốt lõi triết lý của tán thủ ngày nay vẫn thừa hưởng tinh thần thực chiến từ “Nhạc gia tán thủ”.
Võ sư Trần Hữu Long, nguyên huấn luyện viên đội tuyển tán thủ Quảng Đông, nhận xét rằng tán thủ hiện đại là sự kết tinh từ nhiều trường phái võ học Trung Hoa, trong đó “Nhạc gia quyền” đóng vai trò quan trọng như một nguồn cảm hứng cổ điển với tính sát thương cao và tính ứng dụng thực tế gần gũi với môi trường quân sự.
Tán thủ ngày nay là bộ môn chiến đấu số một của Trung Quốc – Ảnh: ESPN
Một đặc điểm nổi bật làm nên sự khác biệt giữa Nhạc gia tán thủ và các môn quyền pháp cổ truyền nằm ở việc tập trung vào sự linh hoạt thay vì tuân theo các bài quyền cố định. Nếu những môn võ truyền thống chú trọng phần biểu diễn có thứ tự tuần tự thì tán thủ hướng đến các đòn tấn công nhanh gọn cùng khả năng phòng ngự đa dạng và phản công hiệu quả. Những kỹ thuật quăng ngã và kiểm soát đối phương vốn được Nhạc Phi áp dụng để giúp binh sĩ làm chủ trận địa cũng được giữ gìn và phát triển thành phần không thể thiếu trong thi đấu tán thủ.
Với tán thủ, Song Yadong (phải) là võ sĩ Trung Quốc hiếm hoi đủ khả năng cạnh tranh võ đài UFC – Ảnh: UFC
Mặc dù tồn tại một vài điều chưa rõ ràng về nguồn gốc cũng như chi tiết kỹ thuật của Nhạc gia quyền qua dòng thời gian, nhưng không thể phủ nhận rằng vị danh tướng này đã góp phần tạo nên nền móng tư tưởng cho võ thuật đối kháng hiện đại ở Trung Quốc. Thành ngữ dân gian “Chống núi dễ, chống quân Nhạc gia khó” minh chứng sức mạnh lãnh đạo cũng như phẩm chất chiến binh ưu việt mà ông sở hữu. Cùng với Hàn Thế Trung, Nhạc Phi được xem là hai nhà quân sự kiệt xuất nhất thời Nam Tống.
Ngày nay khi tán thủ đã phát triển thành môn thể thao đối kháng hàng đầu tại Trung Quốc và lan rộng ra toàn cầu với nhiều võ sĩ quốc tế theo học, hình ảnh và tinh thần chiến đấu của Nhạc Phi vẫn luôn được kính trọng như biểu tượng văn hóa vững bền của đất nước tỷ dân. Sự kế thừa triết lý thực chiến gọn nhẹ và hiệu quả chính là dấu ấn lớn lao mà danh tướng này để lại cho võ học đương đại.
