Crystal Palace
Hình ảnh vệ tinh mới nhất từ xưởng đóng tàu Đại Liên đã xác nhận việc khởi công tàu sân bay hạt nhân Type 004 của Trung Quốc, một siêu chiến hạm dài hơn 330 mét với trọng tải lên đến 120.000 tấn. Tàu được trang bị công nghệ lò phản ứng hạt nhân tiên tiến và hệ thống phóng máy bay điện từ EMALS hiện đại. Với khả năng vận hành liên tục và mang theo hơn 90 chiến đấu cơ tàng hình J-35, Type 004 đang trở thành biểu tượng sức mạnh hàng hải, thách thức trực tiếp các lớp tàu sân bay tối tân của Mỹ và nâng cao vị thế của Hải quân Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.
Trung Quốc đang đẩy mạnh cuộc cách mạng về lực lượng hải quân thông qua dự án tàu sân bay hạt nhân Type 004 – chiếc đầu tiên thuộc dòng này của nước này, được thiết kế vượt trội hơn hẳn nhiều đối thủ trên thế giới, đặc biệt là so với lớp Gerald R. Ford nổi tiếng của Mỹ. Những hình ảnh vệ tinh kết hợp với thông tin rò rỉ từ các nguồn tình báo cho thấy đây không chỉ đơn thuần là một con tàu mà còn là minh chứng cho sự phát triển nhanh chóng trong ngành công nghiệp đóng tàu chiến của Bắc Kinh, thể hiện tham vọng chiếm ưu thế trên biển cả với những công nghệ hàng không hiện đại và hệ thống đẩy bền bỉ.
Hình ảnh vệ tinh chụp ngày 17/5 cung cấp góc nhìn toàn cảnh về các mô-đun đang được hoàn thiện tại xưởng đóng tàu Đại Liên, nơi từng sản xuất các tàu sân bay tiền nhiệm như Type 001 Liaoning và Type 002 Shandong.
Ảnh vệ tinh ngày 17/5 cho thấy góc nhìn rộng hơn về mô-đun tại Đại Liên
Công tác xây dựng Type 004 được xác nhận bắt đầu từ cuối tháng 9 năm 2025 tại Đại Liên. Các hình ảnh vệ tinh ghi nhận hoạt động lắp ráp mô-đun quy mô lớn đã diễn ra từ đầu năm, với sự xuất hiện của các phần sàn đáp và đường ray phóng máy bay điện từ vào tháng 2 cùng năm. Đến tháng 7, cần cẩu công nghiệp hiện đại cùng khu vực sửa chữa đà được củng cố để phục vụ lắp ráp thân tàu kích thước khổng lồ. Mới đây, tháng 9 năm 2025 chứng kiến việc chuyển giao các thanh thép cao cấp cũng như linh kiện lò phản ứng hạt nhân đến công trường. Một số chuyên gia quốc tế đánh giá đây là bằng chứng rõ nét nhất về tiến độ đầy tham vọng của dự án mặc dù có giả thuyết rằng một phần thiết bị có thể dùng thử nghiệm cho tiêm kích J-15.
So với phiên bản tiền thân Type 003 Fujian đang trong giai đoạn thử nghiệm, dự án Type 004 thể hiện sự tăng tốc đáng kể trong tiến trình đóng tàu mô-đun nhằm rút ngắn thời gian hoàn thiện chỉ còn khoảng ba đến bốn năm từ lúc khởi công đến khi hạ thủy.
Type 004 sở hữu thiết kế theo cấu trúc CATOBAR (Catapult Assisted Take-Off But Arrested Recovery), khác biệt so với hệ thống STOBAR trên các tàu trước đó giúp tối ưu hóa quá trình cất cánh và hạ cánh của máy bay trên boong tàu. Với chiều dài dao động từ 320 đến 340 mét và lượng giãn nước trong khoảng 110.000 đến 120.000 tấn, chiếc tàu này lớn hơn cả lớp Gerald R. Ford vốn có chiều dài gần tương tự nhưng trọng tải chỉ ở mức khoảng 100.000 tấn – khiến nó trở thành tàu chiến nặng ký nhất từng được chế tạo nếu hoàn thiện đúng kế hoạch.
Điểm nhấn trong thiết kế là đảo chỉ huy mở rộng tích hợp radar mảng pha điện tử tiên tiến cùng trung tâm chỉ huy liên hợp cho phép điều phối các hoạt động tác chiến đa chiều ngay trên boong tàu. Hệ thống vũ khí bao gồm pháo cận chiến CIWS, tên lửa phòng không tầm gần SAM cùng các thiết bị chiến tranh điện tử EW hiện đại, đồng thời có tiềm năng trang bị thêm vũ khí năng lượng định hướng như laser chống tên lửa nhờ nguồn điện phong phú được cung cấp bởi hệ thống đẩy hạt nhân.
Ảnh minh họa về thiết kế tổng thể của Type 004
Loạt tàu khu trục hộ tống Type 055A/B cùng tàu ngầm tấn công Type 095 sẽ tạo thành hệ thống phòng thủ bảo vệ vững chắc cho Type 004 trên biển, đảm bảo khả năng vận hành và an toàn tối đa khi thực hiện nhiệm vụ dài ngày giữa vùng đại dương rộng lớn.
Động cơ hạt nhân là điểm đổi mới quan trọng nhất của Type 004 khi lần đầu tiên Trung Quốc tích hợp hai lò phản ứng nước áp lực dựa trên dòng Longwei với công suất khoảng từ 450 đến 500 megawatt cho một chiếc tàu sân bay. Hệ thống này giúp con tàu duy trì hoạt động liên tục với tốc độ trên 30 hải lý mỗi giờ mà không cần tiếp nhiên liệu thường xuyên như các loại tàu chạy bằng nhiên liệu truyền thống.
Khả năng cấp điện mạnh mẽ không chỉ đáp ứng yêu cầu vận hành liên tục mà còn cung cấp nguồn năng lượng dồi dào cho hệ thống phóng máy bay điện từ EMALS và tổ hợp radar mặt biển cao cấp. Công nghệ này được phát triển dựa trên nền tảng các lò phản ứng đã áp dụng trên tàu ngầm lớp Type 093 và Type 095 nhưng đã được điều chỉnh phù hợp để sử dụng cho loại tàu nổi lớn như sân bay hàng không.
Hình ảnh minh họa quá trình đóng mới tàu sân bay Type 004
Dù công suất lò phản ứng của Type 004 thấp hơn so với A1B trên lớp Ford (700 MW), nhưng hệ thống của Trung Quốc hướng tới sự ổn định cao và chi phí vận hành tiết kiệm hơn, đồng thời đã trải qua thử nghiệm mặt đất nghiêm ngặt tại cơ sở ở Vũ Hán nhằm đảm bảo hiệu suất trước khi đưa vào sử dụng chính thức.
Về khả năng hàng không, Type 004 có thể mang theo đội hình hơn 90 máy bay cố định cánh – vượt trội so với con số khoảng 75 máy bay của lớp Gerald R. Ford. Đội hình này dự kiến bao gồm tiêm kích J-15T phiên bản dành riêng cho CATOBAR, phi đội J-35 đa nhiệm tàng hình thế hệ mới, máy bay cảnh báo sớm KJ-600 cùng tổ hợp máy bay tác chiến điện tử J-15D, trực thăng chống ngầm ASW và drone tàng hình GJ-11 để tăng cường khả năng trinh sát và tác chiến đa chiều.
Hệ thống phóng điện từ EMALS với bốn bệ phóng giúp nâng cao hiệu suất xuất kích lên tới từ 160 đến gần 200 lượt mỗi ngày – tương đương hoặc thậm chí vượt qua khả năng vận hành của Ford-class nhờ sự cải tiến về logistics nội bộ và thang máy đôi chuyên dụng. Điều này cho phép Type 004 thực hiện nhiệm vụ phòng thủ chủ động cũng như hỗ trợ các cuộc tập kích tầm xa phối hợp cùng tên lửa đạn đạo DF-21/26 được triển khai từ đất liền.
USS Gerald R Ford – đại diện lớp Gerald R Ford của Hải quân Mỹ
Type 004 đặt mục tiêu cạnh tranh trực tiếp với lớp Gerald R. Ford của Hải quân Mỹ – dòng tàu sân bay hạt nhân hiện đại hàng đầu thế giới. Dù có chiều dài tương đương (khoảng trên dưới 330 mét), nhưng trọng tải tổng thể của Type 004 lớn hơn đáng kể đạt tới mức khoảng giữa trăm nghìn đến hơn một trăm hai mươi nghìn tấn so với khoảng một trăm nghìn tấn ở Ford.
Động cơ hạt nhân sử dụng trên hai dòng đều mang lại lợi thế vận hành lâu dài không giới hạn phạm vi do không phụ thuộc vào nhiên liệu truyền thống; tuy nhiên lò phản ứng trên chiếc Ford mạnh mẽ hơn với công suất lên tới khoảng bảy trăm megawatt so với khoảng bốn trăm năm mươi đến năm trăm megawatt trên Type 004.
Khả năng triển khai máy bay cũng là điểm cộng lớn khi mẫu mới của Trung Quốc có thể mang số lượng lớn hơn với bộ tiêm kích tàng hình J-35 đi kèm nhiều loại máy bay hỗ trợ đa dạng so với đội hình nhỏ hơn trên Ford gồm F-35C hay E-2D Hawkeye. Cả hai đều trang bị hệ thống phóng điện từ EMALS tiên tiến hỗ trợ phóng nhanh máy bay nặng hiệu quả.
Mức độ thủy thủ đoàn cho thấy sự khác biệt khi đội ngũ vận hành của Type 004 dự kiến khoảng năm nghìn người – cao hơn đáng kể so với con số khoảng bốn nghìn ba trăm người trên Ford-class, phản ánh tính chất phức tạp và quy mô khổng lồ của con tàu này.
Về mặt vũ khí phòng thủ chủ động, bên cạnh hệ thống pháo CIWS và tên lửa SAM tương tự đối thủ Mỹ, tàu Trung Quốc còn mở rộng khả năng tích hợp vũ khí laser dựa vào nguồn điện lớn để tăng cường hiệu quả chống lại tên lửa hay các mối đe dọa tốc độ cao khác ngay trên biển.
Mặc dù Mỹ giữ ưu thế lâu dài về kinh nghiệm vận hành cũng như tích hợp hệ thống tổng thể đã trải qua hơn một thế kỷ phát triển, song chi phí sản xuất thấp cùng tham vọng xây dựng sáu chiếc đến năm hai mươi ba mươi lăm trong đó bốn chiếc chạy bằng năng lượng hạt nhân giúp Bắc Kinh thu hẹp khoảng cách trong cuộc đua kiểm soát đại dương.
Nhiều chuyên gia nhận định công nghệ EMALS tích hợp trên Type 004 có thể bắt nguồn từ hoạt động gián điệp công nghiệp nhằm sao chép kỹ thuật Mỹ nhưng sau đó đã được nội địa hóa thành công, đánh dấu bước tiến quan trọng chứng minh khả năng nghiên cứu và phát triển độc lập trong lĩnh vực quân sự hàng hải của Trung Quốc.
