Crystal Palace
Các nhà thiên văn học toàn cầu đang bàng hoàng trước những hiện tượng kỳ lạ liên quan đến vật thể liên sao 3I/ATLAS, thứ ba được phát hiện đi qua Hệ Mặt Trời. Không giống các sao chổi thông thường, 3I/ATLAS lại phóng ra một luồng khí và bụi kéo dài về phía Mặt Trời, trái ngược hoàn toàn với quy luật vật lý đã biết về sự hình thành đuôi sao chổi. Hiện tượng này đã gây nên nhiều tranh luận sâu sắc trong giới khoa học về bản chất thực sự của vật thể này.
Đài quan sát Nam Gemini ở Chile đã ghi lại hình ảnh 3I/ATLAS vào tháng 7/2025, cho thấy rõ hơn đặc điểm bất thường của nó. Thay vì có đuôi hướng ra xa Mặt Trời như mọi sao chổi khác, luồng vật chất mờ dài khoảng 6 km từ lõi vật thể lại hướng thẳng về phía nguồn sáng trung tâm của hệ mặt trời. Sự kiện này một lần nữa được xác nhận bởi Kính viễn vọng Song sinh hai mét trên quần đảo Canary vào tháng 8. Hiện tượng đuôi ngược chưa từng có tiền lệ này khiến các nhà nghiên cứu đặt câu hỏi sâu rộng về cơ chế vận hành và nguồn gốc của 3I/ATLAS.
Đài quan sát Song Tử Quốc tế ghi nhận hiện tượng đuôi ngược
Giáo sư Avi Loeb từ Đại học Harvard, người nổi tiếng với những giả thuyết táo bạo về sự sống ngoài hành tinh, nhấn mạnh rằng cấu trúc tia phun vật chất hướng về Mặt Trời là điều hoàn toàn khác biệt so với các mô hình sao chổi truyền thống. Ông ví von tình huống này giống như việc phát hiện một con mèo hoang bình thường bỗng dưng mọc thêm một chiếc đuôi trên trán, khiến ai cũng phải bất ngờ và nghi ngờ. Loeb cho rằng nhiều nhà khoa học đang bỏ qua chi tiết then chốt này khi cố gắng giải thích rằng 3I/ATLAS chỉ là một sao chổi bình thường.
Kính viễn vọng Song sinh theo dõi kỹ thuật tia phun vật chất bất thường
Quan sát từ kính viễn vọng Hubble cũng hỗ trợ phát hiện một vùng sáng kéo dài theo hướng về Mặt Trời, lớn gấp mười lần chiều rộng của vật thể, cho thấy tia phun vật chất trực diện mà không phù hợp với các quy luật hóa học và vật lý phổ biến đối với sao chổi. Loeb đề xuất hai khả năng: thứ nhất, 3I/ATLAS có thể đang phun ra các hạt nặng hơn mức bình thường nên không bị lực bức xạ mặt trời đẩy đi; thứ hai, đây có thể là biểu hiện của một cơ chế phun vật chất hoàn toàn mới chưa từng được biết tới trong thiên nhiên.
Dự kiến ngày tiếp cận gần nhất để nghiên cứu kỹ hiện tượng bất thường
Ngay từ khi được phát hiện hồi tháng 7, giáo sư Loeb đã bày tỏ nghi ngờ về tính tự nhiên của vật thể này. Ông cho rằng có khoảng 30 đến 40% khả năng đây là một thiết bị công nghệ nguỵ trang dưới lớp vỏ sao chổi nhằm thâm nhập hệ Mặt Trời – tương tự như ‘Ngựa thành Troy’ vũ trụ. Nếu đúng như vậy, 3I/ATLAS có thể đang thực hiện nhiệm vụ thăm dò hay do thám bí mật mà chưa từng có tiền lệ trong lịch sử khám phá vũ trụ.
Ngày 29/10 tới đây sẽ đánh dấu thời điểm 3I/ATLAS tiến gần nhất đến Mặt Trời. Nếu đây là một sao chổi bình thường, nó sẽ chịu tác động nhiệt cực kỳ lớn khiến lõi băng bên trong bị nóng chảy nhanh chóng, các hợp chất dễ bay hơi như CO₂ hay H₂O sẽ bốc hơi mạnh mẽ kéo theo bụi và đá nhỏ tạo nên những mảng vỡ tan rã hoàn toàn. Ngược lại, nếu vật thể giữ nguyên hình dạng hoặc bắt đầu phát ra các tín hiệu lạ hoặc vật thể nhỏ xung quanh thì đó sẽ là bằng chứng mang tính cách mạng về sự tồn tại công nghệ ngoài Trái Đất.
Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) xác nhận tàu thăm dò Juice, đang trong hành trình đến sao Mộc, sẽ dành vị trí ưu tiên để quan sát diễn biến của 3I/ATLAS khi cách hành tinh này khoảng 200 triệu km. Tàu Juice dự kiến ghi lại toàn bộ quá trình từ cuối tháng 10 đến hết tháng 11 năm nay. Đồng thời, nhiều kính thiên văn mặt đất cũng sẽ tiếp tục theo dõi cẩn trọng suốt hai tháng tiếp theo nhằm xác định liệu vật thể có tan rã tự nhiên hay phát tán các ‘mini-probes’ – dấu hiệu cho thấy đây là một “tàu mẹ” công nghệ cao cấp.
Dù các giả thuyết về nguồn gốc ngoài hành tinh thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng yêu thiên văn và truyền thông toàn cầu, NASA vẫn giữ thái độ thận trọng khi khẳng định 3I/ATLAS là một sao chổi liên sao bình thường. Hình ảnh do NASA công bố ngày 3/10 khi vật thể bay ngang qua sao Hỏa cho thấy nó mang hình dạng trụ và phát ra ánh sáng xanh nhè nhẹ giữa không gian rộng lớn. Trên mạng xã hội, những người yêu thiên văn đã lan truyền hàng loạt hình ảnh với màu sắc được tăng cường khiến “vị khách kỳ lạ” trông như viên ngọc bích trên nền vũ trụ.
Cuộc đối mặt giữa 3I/ATLAS và Mặt Trời sắp tới được xem là bài kiểm tra quyết định cho mọi giả thuyết hiện nay. Nếu vật thể tan rã thành nhiều mảnh nhỏ đúng như dự đoán thì nó sẽ chỉ là một trường hợp đặc biệt nhưng thuộc phạm vi tự nhiên của sao chổi liên sao. Tuy nhiên, nếu nó vẫn nguyên vẹn hoặc phát ra tín hiệu khác thường thì sẽ mở ra chương mới đầy hấp dẫn trong lịch sử khám phá vũ trụ, đặt lại những hiểu biết căn bản về thiên văn học và khả năng tồn tại công nghệ ngoài hành tinh.
Giáo sư Loeb kết luận: “Chúng ta sắp có câu trả lời rõ ràng. Nếu nó tan rã, ta sẽ chứng kiến những đốm sáng nhỏ tách rời như hạt bụi lơ lửng trong bóng tối vũ trụ. Nhưng nếu không xảy ra điều đó, toàn bộ giới khoa học thế giới sẽ phải xem xét lại rất nhiều định nghĩa căn bản.” Trong lúc đó, các nhà thiên văn trên khắp hành tinh vẫn tiếp tục theo dõi sát sao vị khách bí hiểm này – một hiện tượng vừa thử thách giới hạn hiểu biết vừa mở cửa hy vọng về thông điệp đầu tiên từ nền văn minh ngoài địa cầu.
