Crystal Palace
Tập trận Zapad 2025 vừa được hoàn tất với sự trình diễn ấn tượng của tổ hợp tên lửa siêu thanh Oreshnik, sở hữu tầm bắn lên đến 5.000km cùng tốc độ đạt Mach 10 – tức khoảng hơn 12.000 km/h. Vũ khí này được Nga quảng bá là “không thể đánh chặn”, tạo dấu ấn mạnh mẽ trong bối cảnh căng thẳng quân sự khu vực tăng cao. Xuất phát từ lãnh thổ Belarus, hệ thống này không chỉ phô diễn năng lực hạt nhân chiến thuật mà còn gửi đi thông điệp cảnh báo nghiêm khắc tới NATO, đặc biệt khi các sự kiện liên quan đến xâm phạm không phận gần đây gây nhiều quan ngại. Bài viết sẽ phân tích chi tiết công nghệ tiên tiến cũng như vai trò chiến lược của tên lửa Oreshnik trong cuộc diễn tập quy mô lớn này.
Zapad 2025 là cuộc tập trận chung giữa Nga và Belarus diễn ra từ ngày 12 đến 16/9 trên đất Belarus, thu hút hàng chục nghìn binh sĩ cùng nhiều hệ thống vũ khí hiện đại tham gia. Nổi bật nhất là tổ hợp tên lửa di động Oreshnik – biểu tượng cho công nghệ tên lửa tân tiến của Nga, được tái hiện trong nhiều kịch bản tác chiến bao gồm cả sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật. Cuộc tập trận không chỉ nhằm kiểm tra khả năng sẵn sàng tác chiến mà còn mang ý nghĩa chiến lược sâu sắc, gửi đi thông điệp rõ ràng đến NATO giữa lúc căng thẳng leo thang do các sự cố liên quan đến máy bay không người lái trong khu vực biên giới Ba Lan. Thông tin tổng hợp từ nhiều nguồn quốc tế uy tín đã cung cấp cái nhìn đa chiều về sức mạnh và mục đích của Oreshnik.
Đồ họa quỹ đạo bay và tấn công của tên lửa Oreshnik
Tên lửa Oreshnik – có nghĩa là “hạt dẻ” – là hệ thống tên lửa đạn đạo tầm trung (IRBM) mới nhất do Nga phát triển dựa trên nền tảng RS-26 Rubezh, một loại tên lửa đạn đạo liên lục địa thế hệ trước. Hệ thống này lần đầu được đưa vào thực chiến vào tháng 11/2024, khi Nga sử dụng để tấn công một cơ sở sản xuất vũ khí tại Dnepropetrovsk, Ukraine, nhằm đáp trả việc Kiev tiếp nhận tên lửa tầm xa từ phương Tây để tấn công sâu vào nội địa Nga. Đặc điểm nổi bật của Oreshnik là tốc độ hypersonic cực cao lên tới Mach 10, giúp nó vượt qua phần lớn các hàng rào phòng thủ tên lửa hiện đại hiện nay.
Với phạm vi hoạt động từ 2.000 đến 5.000km, Oreshnik đủ sức uy hiếp bất kỳ thành phố nào nằm trong Liên minh Châu Âu khi được phóng từ Belarus hoặc lãnh thổ Nga. Điều này khiến nó trở thành biến thể có tầm bắn thấp hơn so với RS-26 nhưng vẫn có sức mạnh đáng kể và tránh vi phạm Hiệp ước Lực lượng Tên lửa Tầm trung Hạt nhân (INF) mà Nga đã rút khỏi trước đó. Ngoài khả năng mang đầu đạn hạt nhân, hệ thống còn có thể trang bị đầu đạn thông thường để thực hiện các nhiệm vụ hạt nhân chiến thuật thay vì chiến lược.
Tổng thống Nga Vladimir Putin từng nhấn mạnh rằng Oreshnik có khả năng sản xuất đại trà, với những đơn vị đầu tiên đã chính thức được bàn giao cho quân đội từ tháng 8/2025. Là hệ thống di động, tổ hợp này có ưu điểm triển khai nhanh chóng tại các vị trí đã định sẵn, tăng khả năng sống sót trước các cuộc tấn công phủ đầu đối phương. Công nghệ dẫn đường của Oreshnik rất chính xác, cho phép điều chỉnh mục tiêu nhằm tiêu diệt các điểm chỉ huy, trung tâm công nghiệp hoặc các mục tiêu chiến thuật quan trọng khác.
Khả năng bay ở tốc độ siêu thanh cùng quỹ đạo bay theo kiểu ‘lượn sóng’ giúp Oreshnik khó bị phát hiện và đánh chặn bởi các hệ thống phòng thủ như Patriot hoặc THAAD của Mỹ. Mặc dù giới tình báo phương Tây nghi ngờ khả năng sản xuất loạt và hiệu suất thực tế của loại tên lửa này do hạn chế về công nghệ, họ vẫn đồng thuận rằng đây là mối đe dọa mới rất đáng lưu tâm đối với an ninh châu Âu. Cuối năm 2024, Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko đã đề nghị Nga triển khai Oreshnik tại lãnh thổ nước mình, và Putin xác nhận kế hoạch này sẽ diễn ra trong nửa sau năm 2025 với những vị trí đặt tên lửa đã được lựa chọn kỹ càng.
Hệ thống tên lửa Oreshnik của Nga
Cuộc tập trận Zapad 2025 đánh dấu lần đầu tiên kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra mà hai nước tổ chức chung một cuộc diễn tập quy mô lớn với sự tham gia khoảng 13.000 quân Belarus (ước tính thực tế bao gồm cả quân Nga có thể lên tới hơn 150.000 binh sĩ). Các bài tập mô phỏng nhiều tình huống tác chiến đa dạng trên bộ, biển và không gian với sự góp mặt của UAV, chiến đấu đô thị cũng như tác chiến trong địa hình rừng đầm lầy phức tạp.
Oreshnik đóng vai trò quan trọng trong cuộc diễn tập khi hệ thống được đưa vào sử dụng đầy đủ với quá trình lập kế hoạch ứng dụng cũng như thử nghiệm triển khai được thực hiện nghiêm ngặt theo hướng dẫn của chỉ huy tham mưu trưởng Belarus Pavel Muraveiko. Các lực lượng Nga-Belarus luyện tập kịch bản sử dụng Oreshnik trong nhiệm vụ hạt nhân chiến thuật với việc phóng tên lửa từ lãnh thổ Belarus dưới sự kiểm soát trực tiếp của Moscow.
Điều này đồng nghĩa với việc vũ khí hạt nhân Nga đã được triển khai trên đất Belarus cùng lúc với các máy bay ném bom Tu-160 thực hành phóng tên lửa hành trình nhằm tăng cường khả năng phối hợp tác chiến liên hoàn giữa các lực lượng.Theo nhận định quốc tế, cuộc tập trận diễn ra rất sát biên giới Ba Lan, Lithuania và Latvia – những nước thành viên NATO vốn đang tăng cường cảnh giác sau vụ việc drone của Nga xâm nhập không phận Ba Lan vừa qua.
Việc sử dụng Oreshnik nhằm chứng minh khả năng tiến công nhanh chóng vào các mục tiêu tiềm năng thuộc NATO như một phần trong chiến lược răn đe bằng sức mạnh hạt nhân đối với phương Tây. Các chuyên gia phân tích ở phương Tây xem đây vừa là màn trình diễn sức mạnh vừa là buổi huấn luyện thực tế cho khả năng tác chiến hạt nhân toàn diện, gợi nhớ lại kịch bản tương tự tại Zapad 2021 trước khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine.
Bên cạnh đó, Nga cũng chia sẻ kinh nghiệm trên chiến trường Ukraine để nâng cao hiệu quả áp dụng tổ hợp Oreshnik trong cách thức tiến hành chiến tranh lai phù hợp với điều kiện hiện đại. Bộ Quốc phòng Belarus xác nhận toàn bộ nhiệm vụ liên quan đến tổ hợp này đều hoàn thành thành công tốt đẹp, qua đó khẳng định vai trò then chốt củanguyễn tố vũ khí mới này trong việc nâng cao khả năng phối hợp giữa hai đồng minh.
Việc trình làng tổ hợp tên lửa Oreshnik tại Zapad 2025 không chỉ kiểm nghiệm trình độ công nghệ mà còn khẳng định vị trí của Nga như một cường quốc hạt nhân chủ chốt trên trường quốc tế. Tổng thống Putin từng cảnh báo về khả năng sử dụng rộng rãi hệ thống này chống lại các trung tâm chỉ huy đối phương nếu cần thiết. Phản ứng từ phía phương Tây rất dè dặt nhưng cũng lo ngại sâu sắc về ảnh hưởng tiềm tàng của nó đối với cán cân quyền lực tại châu Âu.
NATO đánh giá rằng Nga có thể chuẩn bị cho một cuộc xung đột lớn diễn ra vào khoảng năm 2027 hoặc muộn nhất là năm 2030 dựa trên những tín hiệu từ Zapad 2025. Trong khi Kremlin khẳng định cuộc tập trận không nhằm vào bất kỳ quốc gia cụ thể nào thì nhiều phương tiện truyền thông quốc tế như France 24 và El Pais coi đây là hành động mang tính khiêu khích trực tiếp làm gia tăng căng thẳng vùng Đông Âu thời gian tới.
