Crystal Palace
Su-75 Checkmate, chiến đấu cơ tàng hình thế hệ 5 của Nga, đã lần đầu tiên được ghi nhận xuất hiện bên cạnh tiêm kích Su-57 tại căn cứ không quân với màu sơn sọc caro đặc trưng. Với khả năng tầm bay lên đến 3.000 km, trần bay tối đa khoảng 17.500 m cùng radar mảng pha chủ động có thể phát hiện mục tiêu trong bán kính 200 km, mẫu tiêm kích này hứa hẹn sẽ tạo ra bước đột phá lớn trên thị trường vũ khí hàng không thế giới. Thiết kế đuôi V cải tiến giúp giảm diện tích phản xạ radar tới 50%, động cơ AL-51F-1 siêu tiết kiệm nhiên liệu kết hợp giá thành dự kiến dưới 30 triệu USD khiến Su-75 trở thành đối thủ nặng ký, thậm chí có thể thay đổi cuộc chơi trước các đối thủ như F-35 Mỹ.
Su-75 Checkmate là sản phẩm chiến lược do Tập đoàn Hàng không Thống nhất Nga (UAC) phối hợp với Sukhoi phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu tiêm kích đa năng thế hệ thứ 5 với trọng tâm là khả năng tàng hình tối ưu, chi phí vận hành thấp và hướng mạnh vào thị trường xuất khẩu quốc tế. Ra mắt lần đầu tại Triển lãm Hàng không MAKS năm 2021 dưới sự chứng kiến của Tổng thống Vladimir Putin, loại máy bay này đánh dấu một bước đi mới trong lĩnh vực công nghệ hàng không quân sự Nga. Không giống như các dòng tiêm kích Mỹ như F-22 hay F-35 vốn tập trung vào phân khúc nặng và đắt tiền, Su-75 nhắm tới thị trường tiêm kích loại nhẹ đến trung bình, vừa đảm bảo hiệu quả tác chiến cao vừa dễ tiếp cận hơn về kinh tế.
Chương trình phát triển Su-75 từng chịu nhiều ảnh hưởng bởi cuộc xung đột Nga-Ukraine cũng như các biện pháp trừng phạt từ phương Tây. Thời điểm bay thử đầu tiên dự kiến ban đầu là năm 2022 đã bị trì hoãn sang cuối năm 2025 hoặc đầu 2026. Tuy nhiên, những hình ảnh mới nhất được công bố ngày 3/10/2025 trên nền tảng Telegram chính thức của UAC cho thấy nguyên mẫu thực thụ của tiêm kích này đã hoàn thiện và sẵn sàng cho giai đoạn thử nghiệm bay thực tế. Đây được xem là một bước ngoặt quan trọng trong việc củng cố vị thế công nghệ hàng không quân sự Nga giữa bối cảnh địa chính trị đang căng thẳng.
Một trong những tính năng công nghệ đột phá nhất của Su-75 đến từ thiết kế đuôi V độc đáo thay thế hoàn toàn cho kiểu đuôi chữ T truyền thống phổ biến trên nhiều loại tiêm kích hiện nay. Hai bề mặt nghiêng kết hợp chức năng điều khiển cả lái ngang và dọc giúp máy bay đạt được độ ổn định cao hơn khi cơ động ở góc tấn lớn cùng lúc giảm lực cản khí động học tới 30%. Nhờ đó, Su-75 có thể duy trì tốc độ siêu thanh trong khoảng Mach 1.8 đến Mach 2 mà không gặp phải vấn đề quá nhiệt động cơ thường thấy ở nhiều dòng máy bay khác. Thiết kế này cũng giúp giảm đáng kể bóng khí động học và tăng sức mạnh trong các pha dogfight gay cấn.
Khả năng tàng hình của Su-75 được nâng cấp sâu sắc thông qua việc sử dụng vật liệu composite hấp thụ sóng radar (RAM), khoang vũ khí đặt bên trong thân để tránh làm tăng diện tích phản xạ radar, cùng các chi tiết cạnh cánh và thân máy bay được làm răng cưa nhằm hạn chế tín hiệu phản hồi radar. Các cửa hút gió động cơ dạng DSI (diverterless supersonic inlet) tối ưu hóa luồng gió đồng thời giảm phát xạ hồng ngoại và tín hiệu radar từ phía trước. Điểm nhấn về mặt thẩm mỹ và kỹ thuật còn có lớp sơn họa tiết caro đặc trưng dành riêng cho dòng tiêm kích thế hệ 5 của Nga, khiến Su-75 trở thành “bóng ma” khó bị phát hiện trên màn hình radar đối phương.
Avionics hiện đại trên Su-75 kế thừa nhiều công nghệ từ tiêm kích Su-57 với radar mảng pha chủ động Zhuk-MAE nổi bật có thể phát hiện mục tiêu có diện tích phản xạ radar khoảng 1m² ở cự ly lên tới 200 km. Hệ thống quang điện tử OLS-50M giúp nâng cao độ chính xác trong nhiệm vụ tìm kiếm và theo dõi mục tiêu dù ban ngày hay đêm tối. Trí tuệ nhân tạo được tích hợp hỗ trợ phi công tự động hóa nhiều quy trình tác chiến phức tạp. Buồng lái được trang bị màn hình cảm biến hiển thị góc nhìn toàn cảnh 360 độ cùng hệ thống liên kết dữ liệu an toàn đảm bảo hoạt động hiệu quả khi phối hợp với các máy bay không người lái (UAV) dạng “loyal wingman”. Trong tương lai, phiên bản hai chỗ ngồi cũng như UAV của dòng này sẽ kết nối liền mạch với phi đội Su-57 để tạo nên lợi thế tổng hợp trên chiến trường.
Động cơ AL-51F-1 trên Su-75 là bản thu nhỏ tinh gọn từ mẫu AL-41F1 sử dụng trên Su-57, nhẹ hơn khoảng 30% và tiết kiệm nhiên liệu tới 18%. Động cơ này cho phép máy bay đạt tốc độ tối đa lên tới Mach 2.1 cùng khả năng supercruise – duy trì tốc độ siêu thanh mà không cần sử dụng chế độ đốt nhiên liệu sau (afterburner). Tầm hoạt động dài từ 2.800 đến gần 3.000 km với trần bay linh hoạt giữa 16.500 và 17.500 m giúp tiêm kích này phù hợp thực hiện đa dạng nhiệm vụ từ không chiến đến tấn công mặt đất với tải trọng chiến đấu lên tới gần 7.400 kg. Kế hoạch tương lai bao gồm nâng cấp thêm động cơ vectơ lực đẩy (“Product 30”) để tăng cường tính cơ động vượt trội.
Su-75 Checkmate
Hệ thống vũ khí của Su-75 gây chú ý khi sở hữu khoang nội bộ chứa tới 12 tên lửa các loại bao gồm R-77-1 và R-37M dành cho tấn công không đối không tầm xa, tên lửa siêu thanh Kinzhal cùng nhiều loại bom dẫn đường khác nhau. Kiến trúc mở trong thiết kế khoang vũ khí cho phép khách hàng dễ dàng tùy chỉnh trang bị theo yêu cầu riêng biệt mà không phụ thuộc vào chuỗi cung ứng phương Tây vốn đang chịu nhiều hạn chế do các lệnh trừng phạt quốc tế.
So sánh với ‘người anh lớn’ Su-57 Felon, Su-75 đóng vai trò là phiên bản nhỏ gọn hơn với một động cơ, diện tích phản xạ radar thấp nhưng tải trọng chiến đấu chỉ bằng một nửa (7.400 kg so với khoảng 14.000 kg). Trong khi Su-57 tập trung vào nhiệm vụ thống trị bầu trời cao cấp với vận tốc Mach 2 và khả năng supercruise Mach 1.6 cùng radar N036 Byelka mạnh mẽ thì Su-75 được thiết kế để vận hành linh hoạt với chi phí khai thác thấp hơn tới hơn một nửa so với Su-57. Việc xuất hiện đồng thời hai dòng máy bay tại nhà máy KnAAZ gợi ý mô hình phi đội hỗn hợp: Su-75 đảm trách vai trò trinh sát tiền phương còn Su-57 chuyên xử lý các mục tiêu lớn hơn – cả hai chia sẻ hệ thống avionics và datalink giúp tăng hiệu quả logistics cho Không quân Nga.
Su-75 Checkmate
Giá thành dự kiến của Su-75 dưới mức 30 triệu USD – chỉ bằng một nửa giá F-35 – khiến nó trở thành lựa chọn hấp dẫn cho nhiều quốc gia đang muốn nâng cấp lực lượng tiêm kích thế hệ thứ năm mà vẫn duy trì ngân sách hợp lý như Iran, Algeria, Việt Nam, Myanmar, Ấn Độ hay Argentina. Hợp tác sản xuất chung với Belarus bắt đầu từ tháng 5 năm 2025 giúp Nga giảm thiểu phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu nước ngoài và vượt qua các biện pháp trừng phạt quốc tế hiệu quả hơn.
Theo các chuyên gia quân sự tại Moscow nhận định, Su-75 không chỉ đơn thuần là một loại máy bay chiến đấu mà còn đóng vai trò quan trọng như “cứu cánh” tài chính cho ngành quốc phòng Nga khi đem lại doanh thu hàng tỷ đô la Mỹ thông qua các hợp đồng xuất khẩu lớn trong tương lai gần. Chiến đấu cơ này chứng minh rằng Nga vẫn đang dẫn đầu xu hướng phát triển công nghệ stealth giá rẻ nhưng chất lượng cao nhờ kết hợp thiết kế đuôi V cách mạng, trí tuệ nhân tạo tiên tiến cùng động cơ tiết kiệm nhiên liệu ưu việt.
Nếu các chuyến bay thử nghiệm diễn ra thuận lợi vào cuối năm nay như dự kiến, Su-75 Checkmate sẽ trở thành nước cờ quyết định trên bàn cờ chiến lược không gian hàng không quân sự toàn cầu – thách thức trực tiếp vị thế độc quyền lâu nay của F-35 Mỹ cũng như góp phần tái định hình cán cân sức mạnh trên bầu trời thế giới.
