Crystal Palace
Khinh công, một kỹ năng huyền thoại thường thấy trong các tiểu thuyết võ hiệp của Kim Dung, luôn thu hút sự tò mò về tính thực tế của nó ngoài đời. Mặc dù những màn bay nhảy trên không trung như trong truyện chỉ tồn tại trong tưởng tượng, khinh công vẫn là một phần quan trọng trong võ thuật Trung Hoa truyền thống. Vậy thực chất, khả năng khinh công ngoài đời thật có được bao nhiêu phần so với hình ảnh mà Kim Dung phác họa?
Võ học cổ truyền Trung Hoa chưa từng xác nhận sự tồn tại của khinh công với khả năng “bay trên không không chạm đất” như trong tiểu thuyết, nhưng nhiều phái võ vẫn giữ lại các bài tập thân pháp và bật nhảy đặc biệt gọi chung là khinh công. Thiếu Lâm tự viện chính là nơi lưu giữ nhiều kỹ thuật luyện tập liên quan đến khinh công nhất từ trước đến nay. Các tăng sư tại đây rèn luyện bằng những bài tập như nhảy cọc, di chuyển trên thanh gỗ hẹp hay leo tường dốc. Thậm chí họ còn mang bao cát để tăng trọng lượng khi luyện bật nhảy nhằm cải thiện cảm giác nhẹ nhàng và linh hoạt khi bỏ vật nặng đi.
Thiếu Lâm còn phát triển một nhánh ngoại công gọi là “khinh công nhẹ”, tập trung vào các kiểu quyền cước và thân pháp nhằm nâng cao sự tinh tế trong di chuyển. Một ví dụ sống động cho việc luyện khinh công là tăng lữ Shi Liliang ở chùa Nam Thiếu Lâm tỉnh Phúc Kiến. Ông đã biểu diễn thành công chạy trên mặt nước dài khoảng 125 mét bằng cách bước nhẹ nhàng trên hàng trăm tấm ván gỗ nổi liên kết với nhau. Sư Shi tiết lộ ông mất đến 9 năm kiên trì rèn luyện môn này dưới cái tên “Thủy thượng phiêu”.
Trong tác phẩm Anh hùng xạ điêu, Kim Dung giới thiệu nhân vật Cừu Thiên Nhận – người được mệnh danh “Thiết chưởng thủy thượng phiêu” với khả năng khinh công siêu đẳng nhất. Tuy nhiên, ngay cả tác giả cũng nhấn mạnh rằng “thủy thượng phiêu” không thể thực hiện ngoài đời thực và cái tên này chỉ mang tính cường điệu nghệ thuật. Theo phân tích vật lý, lực nâng của nước không đủ để giữ toàn bộ trọng lượng cơ thể con người, đồng thời vận tốc cần thiết để chạy trên mặt nước phải khoảng 30 m/s (tương đương gần 108 km/h), vượt xa giới hạn vận tốc mà con người có thể đạt được, gấp ba lần tốc độ của vận động viên chạy nhanh nhất thế giới Usain Bolt.
Các nhà khoa học cũng đã chứng minh rằng nếu ai cố gắng chạy trên mặt nước giống như mô tả trong truyện kiếm hiệp sẽ chìm ngay từ bước đầu vì trọng lực lớn hơn lực đẩy tạo ra từ chân. Do đó, khinh công thực tế được hiểu là kỹ năng di chuyển nhẹ nhàng, uyển chuyển trên các bề mặt nhỏ hoặc mỏng không ổn định chứ không phải bay nhảy thần kỳ. Ngoài Thiếu Lâm, nhiều võ phái khác như Võ Đang, Nga Mi cũng có những bài tập tương tự như nhảy cọc, bật nhảy qua tường thấp hay giữ thăng bằng trên những bề mặt hẹp nhằm rèn luyện thân pháp nhẹ nhàng và linh hoạt.
Trong lúc võ học phương Đông tiếp tục khai phá giới hạn của khinh công truyền thống, phương Tây lại phát triển môn thể thao di chuyển đường phố mang tên parkour – phiên bản hiện đại của khinh công thành thị. Parkour tập trung vào kỹ thuật bật nhảy, leo trèo và vượt chướng ngại vật dựa trên kiến thức vật lý cùng sức bật cơ bắp thay vì nội lực hoặc khí công.
Nhiều nghệ sĩ parkour từng học qua khinh công
Cộng đồng parkour tại nhiều quốc gia Á Đông thừa nhận họ chịu ảnh hưởng từ phim võ hiệp Trung Hoa với những cảnh nhảy tường, chạy nhanh như gió. Tại Trung Quốc, không ít người chơi parkour tìm đến các võ đường truyền thống để học thêm những bài thân pháp nhẹ hay cách nhảy tường; ngược lại nhiều võ đường cũng mời huấn luyện viên parkour để giúp học viên cải thiện khả năng di chuyển vượt địa hình.
Parkour không chỉ là sự kế thừa mà còn là hiện thân thực tế cho tinh thần khinh công ngày nay. Mặc dù không tạo ra khả năng phi thân thần kỳ như trong tiểu thuyết Kim Dung, nhưng parkour giúp người tập có thể vượt bức tường cao 3 mét chỉ với hai bước chân tiếp xúc – điều mà riêng thân pháp truyền thống cũng khó lòng làm được dễ dàng hơn. Qua đó cho thấy việc phát triển kỹ thuật di chuyển hợp lý kết hợp khả năng thể chất mới là chìa khóa để tiếp cận gần hơn với giấc mơ huyền thoại về khinh công.
