Crystal Palace
Tin giả đang trở thành một vấn đề nghiêm trọng khi ngày càng được tạo ra và lan truyền qua các nền tảng mạng xã hội với mức độ tinh vi hơn nhờ sự hỗ trợ của công nghệ hiện đại. Việc người dùng dễ dàng tương tác bằng cách thích, chia sẻ hoặc bình luận đã vô tình tiếp tay cho tin giả phát tán rộng rãi, gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Mức độ phổ biến của các thông tin sai lệch này còn được khuếch đại bởi hành vi tiêu dùng thông tin hời hợt và nhu cầu cập nhật nhanh chóng của cộng đồng trực tuyến.
Vụ việc mới nhất tại Hà Nội khi một phụ nữ 28 tuổi bị khởi tố vì đăng tải nội dung vu khống lên mạng xã hội cho thấy những hệ quả pháp lý nghiêm trọng của việc phát tán tin giả. Những bài viết chứa nội dung sai sự thật không chỉ làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm cá nhân mà còn gây thiệt hại đến quyền lợi hợp pháp của người khác. Điều đáng lo ngại là sau khi những thông tin này xuất hiện, hàng trăm fanpage và tài khoản trên các nền tảng phổ biến như Facebook và TikTok đã chia sẻ, khiến tin giả lan rộng nhanh chóng và thu hút lượng lớn tương tác từ cộng đồng mạng.
Theo các chuyên gia, tin giả thường bắt nguồn từ một sự kiện có thật nhưng bị thổi phồng hoặc thêm thắt nhiều chi tiết sai lệch, kích động thuyết âm mưu nhằm gây hoang mang hoặc hiểu lầm trong xã hội. Người dùng mạng xã hội thường dựa vào định kiến hoặc cảm xúc cá nhân để nhanh chóng tin tưởng và lan truyền thông tin mà không kiểm chứng kỹ lưỡng. Thói quen này tạo điều kiện thuận lợi cho các tin đồn thất thiệt phát tán mạnh mẽ, dù bản chất không phải là sự thật khách quan.
Một yếu tố quan trọng góp phần làm tăng sức lan tỏa của tin giả chính là tâm lý người dùng khi họ dễ bị cuốn theo những nội dung mang tính kịch tính hoặc cảm xúc mạnh như tức giận, sợ hãi hay phẫn nộ. Điều này được lý giải bởi sự hấp dẫn tự nhiên của những câu chuyện gây sốc và mong muốn không bỏ lỡ thông tin nóng hổi, khiến họ bỏ qua bước xác minh trước khi chia sẻ. Các nhà quản lý truyền thông cũng nhận định rằng lợi ích kinh tế từ việc thu hút lượt xem cao trên mạng xã hội đã tạo động lực lớn cho một số đối tượng tung ra các tài khoản giả mạo nhằm mục đích kiếm lời bất chính.
Công nghệ hiện đại, điển hình là trí tuệ nhân tạo (AI), đã góp phần làm cho quá trình tạo dựng và phát tán tin giả trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Số liệu thống kê cho thấy gần 40% các tương tác tạo hiệu ứng lan truyền tại Việt Nam đến từ bot hoặc tài khoản giả mạo, điều này làm gia tăng thách thức trong việc kiểm soát và xử lý thông tin sai lệch trên internet. Mặc dù pháp luật đã có những quy định nhằm hạn chế và xử phạt hành vi phát tán tin giả, song việc thực thi vẫn chưa đủ mạnh mẽ đặc biệt trong bối cảnh các tin đồn xuyên biên giới khó kiểm soát triệt để.
Ngoài ra, thói quen tiếp nhận thông tin thiếu chọn lọc của người dùng cũng là nguyên nhân khiến tin giả tồn tại và phát triển. Người tiêu dùng thông tin tại Việt Nam có tốc độ truy cập internet rất cao với gần 80 triệu người sử dụng, trung bình dành hơn 6 giờ mỗi ngày để hoạt động trực tuyến, trong đó thời gian trên mạng xã hội chiếm phần lớn. Việc ưu tiên tiếp cận những nội dung thu hút cảm xúc thay vì kiểm tra tính xác thực đã khiến môi trường số trở nên dễ bị thao túng bởi những tin tức thất thiệt.
