Crystal Palace
Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn trong cuộc đua phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) toàn cầu do sự chênh lệch đáng kể về đầu tư và hạ tầng tính toán so với các cường quốc như Mỹ và Trung Quốc. Theo các chuyên gia tại sự kiện AI4VN 2025, mặc dù còn nhiều hạn chế, Việt Nam vẫn sở hữu những điều kiện thuận lợi để nhanh chóng bứt phá trên thị trường AI khu vực và toàn cầu. Việc đầu tư cho AI của Việt Nam được đánh giá thấp hơn đến 56 lần so với Mỹ và Trung Quốc, phản ánh khoảng cách rõ ràng trong tiềm lực công nghệ và nguồn lực tài chính.
Ông Nguyễn Hoàng Hưng, Giám đốc Công nghệ của một tập đoàn công nghệ lớn tại Việt Nam, nhấn mạnh sự khác biệt về quy mô đầu tư hạ tầng GPU – nền tảng quan trọng để huấn luyện các mô hình AI phức tạp. Những ông lớn thế giới như Meta, Microsoft hay OpenAI đã rót hàng trăm tỷ USD để sở hữu hàng triệu GPU, phục vụ cho việc phát triển các mô hình như Llama 3 của Meta, vốn cần tới gần 31 triệu giờ GPU. Nếu thực hiện trên hệ thống máy chủ quy mô nhỏ tại Việt Nam, quá trình này có thể kéo dài đến 55 năm, minh chứng cho sự chênh lệch sâu sắc trong năng lực hạ tầng tính toán.
Ngoài ra, ông Lê Hồng Việt – Tổng Giám đốc một doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trong nước – cũng nêu bật thực trạng thị trường trung tâm dữ liệu nội địa còn nhỏ bé so với khu vực và quốc tế. Mặc dù có tiềm năng tăng trưởng nhanh, mức đầu tư cho AI của Việt Nam vẫn tụt hậu xa so với các cường quốc, đồng thời chưa đạt được quy mô đủ lớn để cạnh tranh trong khu vực Đông Nam Á.
Mỹ đang duy trì vị trí dẫn đầu với 40 mô hình AI nổi bật cùng tổng vốn đầu tư tư nhân lên tới 471 tỷ USD trong giai đoạn từ 2013 đến 2024. Trung Quốc hiện cũng không kém cạnh khi sở hữu 15 mô hình chất lượng cao và đứng đầu thế giới về số lượng bằng sáng chế liên quan đến AI. Sự cạnh tranh quyết liệt giữa hai quốc gia này đang tạo nên áp lực rất lớn đối với các quốc gia phát triển AI khác, trong đó có Việt Nam.
Bên cạnh bài toán đầu tư, Việt Nam còn phải đối mặt với nhiều khó khăn khác như thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, ngân sách dành cho nghiên cứu và phát triển (R&D) chưa tương xứng và khung pháp lý cho lĩnh vực AI vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Những thách thức này góp phần làm chậm tốc độ đổi mới và ứng dụng trí tuệ nhân tạo ở quy mô rộng lớn hơn trong nước.
Tuy nhiên, bức tranh phát triển AI tại Việt Nam không chỉ có điểm tối khi báo cáo của tổ chức nghiên cứu thị trường độc lập uy tín xếp Việt Nam ở vị trí thứ 6 trên 40 quốc gia về mức độ sẵn sàng bước vào kỷ nguyên AI. Năm 2024, vốn đầu tư vào hệ sinh thái AI trong nước đạt khoảng 80 triệu USD, cùng với đó là nửa triệu lao động công nghệ trẻ và mức độ chấp nhận công nghệ AI tương đối cao: 42% người dân và 65% doanh nghiệp vừa và nhỏ đã bắt đầu áp dụng AI vào hoạt động sản xuất kinh doanh.
Chính phủ đặt mục tiêu đến năm 2030 đưa Việt Nam lọt vào Top 3 ASEAN và Top 50 thế giới về nghiên cứu và ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Các doanh nghiệp trong nước cũng tích cực đẩy mạnh đầu tư nhằm làm chủ hạ tầng AI – một yếu tố được coi là chiến lược không chỉ của riêng doanh nghiệp mà còn mang tính quốc gia. Ví dụ điển hình là một tập đoàn viễn thông lớn vận hành đến 15 trung tâm dữ liệu, đồng thời trang bị hệ thống GPU tiên tiến như Nvidia DGX SuperPOD để phục vụ hàng chục triệu người dùng với các sản phẩm trí tuệ nhân tạo thuần Việt.
Không chỉ dừng lại ở cơ sở hạ tầng, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang ứng dụng mạnh mẽ các giải pháp AI Agent vào vận hành kinh doanh. Việc tự động hóa hơn 46% công việc tại trung tâm chăm sóc khách hàng đã giúp tăng hiệu suất làm việc rõ rệt cùng doanh thu qua kênh telesales tăng khoảng 20%. Đồng thời, hệ thống xử lý giấy tờ tự động cũng đạt độ chính xác trên 95%, xử lý hơn 400 triệu bộ hồ sơ mỗi năm, minh chứng cho sức mạnh chuyển đổi số dựa trên AI.
Ông Lê Hồng Việt đề xuất hướng đi chiến lược tập trung vào việc xây dựng một nền tảng AI mang tính chủ quyền – nhằm mục tiêu không chỉ theo kịp mà còn dẫn đầu khu vực ASEAN. Kế hoạch phát triển giai đoạn từ 2025 đến 2030 tập trung vào ba mốc quan trọng gồm chuẩn bị nền tảng cơ bản, mở rộng phạm vi ứng dụng và hướng tới vị thế dẫn đầu khu vực. Chiến lược này xoay quanh bốn trụ cột chính: nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển hạ tầng số hiện đại, đa dạng hóa sản phẩm AI và xây dựng hệ sinh thái đồng bộ.
Theo nhận định chung của giới chuyên môn, những khó khăn về mặt hạ tầng hiện nay chính là động lực thúc đẩy Việt Nam tìm kiếm con đường phát triển riêng biệt dựa trên lợi thế về chi phí cạnh tranh và lao động trẻ giàu nhiệt huyết. Sự hỗ trợ tích cực từ Nhà nước cũng đóng vai trò then chốt giúp cộng đồng doanh nghiệp công nghệ nội địa vững bước theo lộ trình đã định. Nếu tiếp tục kiên trì với chiến lược bài bản này, Việt Nam có khả năng thu hẹp khoảng cách đáng kể với các cường quốc toàn cầu, trở thành một trung tâm AI mới nổi đầy tiềm năng tại khu vực Đông Nam Á.
