Những kẻ “bên lề”

Man City đã vô địch Premier League. Trước mắt họ còn một mục tiêu trọng yếu hơn: Champions League. Và kết quả của họ tính cho đến thời điểm này càng làm rõ hơn giá trị của những kẻ “bên lề”… trong bóng đá hiện đại.

Nếu phải trả lời một câu hỏi “ai là cầu thủ xuất sắc nhất của Man City mùa giải này?”, có lẽ sẽ rất khó tìm câu trả lời. De Bruyne vẫn là trụ cột của Man City nhưng Gundogan chẳng đã chói sáng khi De Bruyne vắng mặt đó sao? Còn Dias? Anh ta quá ấn tượng, quá quan trọng với Man City nhưng đội bóng ấy có đi tới tận chung kết Champions League và vô địch sớm Premier League hay không chỉ với mình Dias mà không có những người lập công phía trên như Mahrez?

Rõ ràng, Man City cho chúng ta một ấn tượng về sự đồng đều, về tính tập thể, về khả năng đa dạng của các mũi ghi bàn… Nhưng chúng ta cũng cần phải nhìn nhận rằng, nếu Pep Guardiola không có những hậu vệ biên như Cancelo, Kyle Walker, Zinchenko, chắc chắn ông sẽ không thể đưa Man City tới thành công này.

Chính họ mới là những nhân tố thầm lặng nhưng có đóng góp quá lớn cho đội bóng. Và việc vị trí biên ấy khó có thể được vinh danh ở các danh hiệu cá nhân như các vị trí khác, họ có thể được gọi là những kẻ “bên lề” nhưng đủ sức nắm giữ vai trò quyết định cuộc đua.

Hãy nhìn vào Chelsea, đối thủ của Man City ở trận đấu cuối cùng, trận đấu của mùa giải: Chung kết Champions League. Để đi tới cái đích này, Thomas Tuchel đã phải gầy dựng lại Chelsea trong thời gian ngắn. May mắn cho ông, Chelsea có các cái tên chơi bên rất giỏi như Chilwell, Alonso, Reece James.

Sự lột xác của Chelsea dưới tay Tuchel so với thời Lampard cũng một phần đến từ sự vững chắc của hai hành lang, khi mà Tuchel chuyển sang hệ thống phòng ngự 3 người và cách hoạt động của hai biên cũng khác hẳn so với thời hệ thống 4 người của Lampard.

Dưới tay Lampard, Chilwell được trọng dụng và có khoảng thời gian, gần như người ta quên mất Chelsea còn có một Alonso. Và ở quãng thời gian thành tích Chelsea bết bát, Reece James và Chilwell đều bị đánh giá không đạt được phong độ yêu cầu. Nhưng đó không phải lỗi của cá nhân họ mà là lỗi của hệ thống. Cách tiếp cận của Lampard tạo ra một Chelsea khá ngây thơ và việc hai biên không có nhiều hỗ trợ đã khiến Reece James lẫn Chilwell bị chấm điểm rất thấp khi nhiều lần để hở khoảng trống sau lưng mình.

Ở hệ thống của Tuchel, quân số ở hàng thủ của Chelsea cho phép hai biên có cơ hội tham gia hỗ trợ tấn công với sự an tâm lớn  hơn khi luôn có hậu tuyến bọc lót cho mình. Và việc Tuchel luân phiên sử dụng Alonso với Chilwell tùy theo từng trận cũng cho phép Chelsea trở nên đa dạng hơn cũng như bản thân các cầu thủ được dưỡng sức tốt hơn. Sự cải thiện của Chelsea một phần đến từ chính hai hành lang đã ổn định hơn nhiều so với thời kỳ Lampard.

Trở lại với Man City, điều chỉnh quan trọng nhất của Pep Guardiola để họ có thể vào chung kết Champions League chính là việc rút Cancelo ra và thay bằng Zinchenko ở trận gặp PSG. Tại lượt đi bán kết, khi Cancelo có xu hướng cắt vào trong, Foden đã không thể phát huy hiệu quả vì bị bám biên quá nhiều.

Chỉ khi Zinchenko vào sân, với chủ trương bó vào hỗ trợ tiền vệ ở phần sân nhà và chồng cánh leo biên ở phần sân khách, Foden đã có không gian để chiếm lĩnh không gian hành lang trong và góp phần tạo nên sự áp đảo của Man City. Và ở lượt về, khi Pep dùng Zinchenko từ đầu, PSG đã hoàn toàn “không có cửa”.

Nếu chúng ta nhìn rộng sang các đội bóng khác, chúng ta sẽ càng rõ hơn vai trò của các hậu vệ biên lớn như thế nào. Mùa giải trước Liverpool lên đỉnh Premier League cũng nhờ vào phong độ rất chói sáng của Andrew Robertson và Alex-Arnold. Còn ở mùa giải này, nếu xem lại tất cả các trận thảm hại của Liverpool, chúng ta đều thấy cặp “bên lề” của họ đều chơi dưới sức.

Sự dưới sức của họ một phần nhỏ đến từ phong độ cá nhân. Phần lớn nó đến từ sự xáo trộn quá lớn về nhân sự của Liverpool do chấn thương dồn dập. Việc Klopp phải xoay đội hình chắp vá khiến cặp “bên lề” không còn được sự hỗ trợ từ các đối tác quen thuộc là các trung vệ và các tiền vệ trung tâm vốn dĩ vô cùng ăn ý với họ ở mùa trước.

Và bây giờ, khi Liverpool bắt đầu ổn định dần, chúng ta cũng thấy rõ Robertson và Alexander-Arnold cũng chơi sáng hơn. Điển hình là Alexander-Arnold với 2 kiến tạo từ đầu tháng 5 tới hết vòng 36. Đó mới là Alexander-Arnold đích thực chứ không phải một Alexander-Arnold buộc phải đánh mất mình vì quá “cô đơn bên lề”.

Sự xuất sắc hay quãng thời gian khoảng lặng của Manchester United cũng gắn nhiều với Luke Shaw và Wan-Bissaka. Khi họ chơi tốt, với sự hỗ trợ đủ đầy, hàng thủ của Man Utd chơi đáng khen vô cùng. Nhưng khi họ không đạt được phong độ cao, hàng thủ Manchester United bỗng mắc nhiều sai lầm ngớ ngẩn khiến cho một quãng thời gian trước Giáng sinh 2020, nhiều người còn tin rằng Solskjaer có thể bị sa thải.

Và đặc biệt nhất là PSG. Đội bóng ấy cho chúng ta thấy rõ họ không đi đến đích cuối của Champions League được cũng bởi họ không có những kẻ bên lề chiến tướng. Nếu so sánh với 3 đội ở bán kết Champions League, có thể nói hậu vệ biên của PSG là non kém nhất, với nhiều sai lầm nhất.

Bóng đá là một môn tập thể, đòi hỏi mọi cầu thủ, mọi vị trí phải đóng góp vào lối chơi chung. Không có một vị trí nào là quan trọng nhất trong cả đội hình cả. Một đội bóng muốn vô địch không thể không có một hàng thủ tốt. Nhưng với hàng thủ tốt cũng là chưa đủ, hàng công sắc bén cũng là một yêu cầu cần và đủ khác. Song, trong bối cảnh bóng đá hiện đại hôm nay, những hậu vệ biên là những người nắm vai trò quan trọng vô cùng.

Đơn giản, họ là những người góp phần tạo nên một hàng thủ chắc chắn; họ là kẻ hỗ trợ các tiền vệ trung tâm; họ kết nối liền mạch với các cầu thủ tấn công. Nên nhớ, hành lang họ trấn giữ cũng là một kênh để tiếp cận, triển khai các đợt uy hiếp khung thành đối thủ. Nắm giữ một kênh như thế, rõ ràng vai trò của họ lớn lao vô cùng.

Hiếm khi nào một hậu vệ biên được vinh danh bởi chúng ta vẫn quen với sức hút từ những cầu thủ tấn công kỹ thuật, thông minh, cống hiến những pha hãm thành mãn nhãn. Nhưng hãy thử hỏi một người như Cavani chẳng hạn, xem anh ta thích chơi với Luke Shaw hơn hay Diallo, Bakker của PSG hơn? Câu trả lời của Cavani có thể sẽ khiến chúng ta dành cho những kẻ bên lề một sự tôn trọng thực thụ, thậm chí còn không kém những ngôi sao tấn công hào nhoáng vẫn được lên trang bìa báo chí mỗi ngày.

Hà Quang Minh