Mổ xẻ chiến thuật City – Chelsea từ góc nhìn của Rafa Benitez

Khoảng 16 năm về trước, Liverpool thời Rafa Benitez làm nên đêm huyền diệu ở Champions League trước AC Milan khi lội ngược dòng từ tỷ số 0-3 trong hiệp 1, để rồi thắng trên loạt sút luân lưu. Giờ, hãy cùng xem Rafa Benitez mổ xẻ thế nào về những điểm nhấn chiến thuật giữa Man City và Chelsea.

Phòng thủ

Đây là trận chung kết giữa hai đội bóng với những hàng thủ tốt nhất của Premier League. Man City thủng lưới 32 bàn và Chelsea thủng lưới 36 bàn trong mùa giải vừa khép lại. Khi còn dẫn dắt Newcastle Utd, tôi từng có một cuộc gặp với các quan chức của CLB Benfica ở Liverpool. Chúng tôi cùng nhau thảo luận về một vài cầu thủ và một cái tên tôi có đề cập tới chính là Ruben Dias. Cậu ấy có giá 20 triệu bảng Anh vào thời đó, nhưng họ không muốn bán. Dias bấy giờ còn rất trẻ và họ muốn cậu ấy trở thành trung vệ tương lai ở đội một. Dias giờ đây chính là hạt nhân hết sức quan trọng của City. Cậu ấy đọc trận đấu cực tốt và lại rất kỹ thuật khi xử lý bóng. Một trong những lợi thế lớn của City là họ có thể chi tiêu mạnh tay trên TTCN để chọn lọc và mang về những cầu thủ chất lượng – Nathan Ake, Aymeric Laporte và John Stones, vân vân – cho đến khi tìm được người thật sự phù hợp.

Nhưng sẽ thật sai lầm nếu nói rằng City hay Chelsea chỉ phụ thuộc vào một cá nhân để làm nên hàng thủ vững chắc. Cả hai đội đều biết cách tổ chức hàng thủ và có được sự cân bằng, đấy mới là điểm mấu chốt.

Họ có thể phòng ngự với khối đội hình dâng cao, pressing quyết liệt khi không kiểm soát bóng, vì họ có những cầu thủ chất lượng nhất, vừa đạt thể chất tốt vừa thấu hiểu trận đấu. Thông thường, tại Premier League, cả hai đều trên cơ so với các đối thủ, vậy nên nếu đối thủ muốn trở nên nguy hiểm và tìm được đường đến khung thành bên kia, những đội bóng này sẽ phải bao quát một vùng không gian rộng lớn trên sân. Dĩ nhiên, điều này mang lại thời gian cho City và Chelsea tái tổ chức lại cấu trúc đội hình.

City và Chelsea cũng rất giỏi ở khâu phòng ngự “lùi sâu”. Vì sao? Với trường hợp của City, họ thường chơi 4-3-3, mặc dù trong một số trận đấu trước các đối thủ hàng top, họ sử dụng 4-2-3-1.

Ở bán kết FA Cup trước Chelsea hồi tháng 4, City áp dụng hệ thống đó với cặp tiền vệ Rodri và Fernandinho bảo vệ các trung vệ. Pep Guardiola yêu cầu các hậu vệ biên của cậu ấy dâng cao, nhưng họ cũng thường xuyên tạo được sự chắc chắn và mạnh mẽ cho tuyến giữa.

Chelsea thắng 1-0 trận này thông qua hệ thống 3-4-3. Họ sử dụng 3 trung vệ là Cesar Azpilicueta, Thiago Silva và Antonio Rudiger, cộng với Jorginho và N’Golo Kante ở giữa. Jorginho, tiền vệ trụ, luôn có mặt trước các trung vệ, còn Kante thì lại rất nhanh nhẹn, quyết liệt và cơ động trong quãng ngắn.

Trong trận tái đấu ở Premier League 3 tuần sau đó, tôi nghĩ City là đội chơi tốt hơn nhưng Sergio Aguero đã đá hỏng quả penalty khi đội bóng của cậu ấy đang dẫn 1-0. Họ thua 1-2 chung cuộc vào phút cuối với bàn thắng của Marcos Alonso. Sự khác biệt nằm ở chỗ City thay đổi hệ thống thành 5-3-2 với Dias, Laporte và Ake ở trung tâm hàng thủ, trong khi Chelsea vẫn chơi 3-4-3.

Guardiola áp người ứng với các hậu vệ cánh tấn công (wing-back) của Chelsea và có được thế trận kiểm soát tốt hơn. Cậu ấy có lẽ đã lo lắng trước khả năng mở rộng chiều ngang sân của Chelsea như trong trận đấu ở FA Cup, thế nên Benjamin Mendy và Joao Cancelo được bố trí đối đầu với Alonso và Reece James. Đó là thế trận một-chọi-một, mỗi cầu thủ có trọng trách cụ thể và việc còn lại là xem cá nhân nào giỏi hơn. City trở nên thoải mái hơn từ cách sắp xếp đó và sẽ hết sức thú vị để chờ đợi xem liệu Guardiola sẽ sử dụng hệ thống 5 hay 4 người ở hàng thủ trong trận chung kết.

Các phương án tấn công

Khi Guardiola vô địch Champions League cùng Barcelona, sau khi đánh bại Man Utd vào năm 2011, cậu ấy đã sử dụng một “số 9 ảo”. Lionel Messi đá lùi xuống và ở hai bên được hỗ trợ bởi David Villa cùng Pedro. Ý tưởng của việc để Messi lùi xuống là giúp hàng tiền vệ có thêm quân số, nhằm kết nối và triển khai thế trận chuyền bóng tốt hơn. Đei6ù này cũng có nghĩa là các hậu vệ đối phương không có mục tiêu rõ ràng để theo kèm. Các trung vệ không thích việc theo kèm một số 9 ảo quá xa khỏi khu vực của họ, vì nếu làm vậy, họ sẽ để lại một khoảng trống lớn cho các tiền đạo cánh của đối phương khai thác ở phía sau.

Họ sẽ dễ chịu hơn khi không phải theo kèm cầu thủ đó, nhưng như vậy lại để anh ta được thoải mái, và từng chút một, bằng những đường chuyền, đối phương cuối cùng cũng sẽ xâm nhập vào vòng cấm. Một số 9 ảo có thể khiến các hậu vệ thật sự gặp khó khăn. Vì vậy, chúng ta đã chứng kiến Kevin De Bruyne hoặc Phil Foden được Guardiola sắp xếp đá như vậy. Gabriel Jesus lẫn Sergio Aguero đều đã không đá chính trong 5 trận gần nhất ở Champions League của City, khả năng rất cao chúng ta sẽ lại được thấy một số 9 ảo với 3 hay 4 hậu vệ ở hàng thủ trong sự lựa chọn của Guardiola.

Còn với Chelsea, Timo Werner là một máy chạy luôn mang đến nguy hiểm sau lưng hàng thủ đối phương. Mason Mount, Kai Havertz, Christian Pulisic hoặc Hakim Ziyech thường xâm nhập vào bên trong và liên kết lối chơi.

Vị trí trên hàng công 3 người còn tùy thuộc mức độ gây áp lực mà một đội muốn tạo ra cho tiền vệ trụ của đội còn lại. Họ có thể chơi 1-2 – tức một trung phong và hai cầu thủ tấn công hỗ trợ phí sau – hoặc 2-1 – tức với hai tiền đạo cao nhất. Họ đều có sự tự do để di chuyển. Những cầu thủ này sẽ tìm cách kết nối với các tiền vệ hoặc các wing-back, luôn sẵn sàng đe dọa đối phương bằng những tình huống di chuyển ra sau lưng hàng thủ. Thường thì Werner là người đá cao nhất.

Gót chân Achilles

Sự quyết liệt mà cả hai đội tạo ra khi pressing đoạt loại bóng là một vũ khí, nhưng cũng có thể trở thành một vấn đề. Nếu đối phương thoát được pressing, khi đó ắt có khoảng trống để khai thác. Để vượt qua khối pressing, bạn cần sự hỗ trợ từ một cầu thủ có khả năng thu hồi bóng nhanh. Vậy nên, nếu Jorginho là người như thế, cậu ấy sẽ cần Mason Mount xuất hiện trước mặt, hoặc N’Golo Kante, để từ đó trở thành những phương án phối hợp của tiền vệ người Italia.

Tương tự là với Rodri hoặc Fernandinho. Họ cần những phương án phối hợp khả dĩ từ Kevin De Bruyne hoặc Bernardo Silva ở phía trên. Nếu biết phương pháp của Pep Guardiola, chúng ta sẽ hiểu rằng cậu ấy luôn muốn một tiền vệ trong tư thế sẵn sàng, chờ đợi nhận đường chuyền từ một đồng đội đang gây áp lực để đoạt lại bóng. Một cầu thủ không đơn giản là chỉ đứng nhìn, mà phải quan sát và di chuyển. Chơi thứ bóng đá đơn giản và thoát khỏi áp lực.

Khi tôi còn dẫn dắt Valencia, chúng tôi sở hữu rất nhiều cầu thủ có được sự đồng bộ và nhiều đối thủ không tài nào đối phó được. Chất lượng của hai đội đồng nghĩa với việc họ có những cầu thủ tốc độ hơn, quyết liệt hơn và có thể pressing nhanh chóng hơn. Nói cách khác, cả hai đội đều có những cầu thủ biết cách tự mình vượt khó.

Trận đấu này khó có thể đoán định được. Tôi nghĩ Man City sẽ kiểm soát bóng nhiều hơn. Có vẻ là bây giờ họ đã tìm thấy được sự tự tin hơn trong khâu chuyền bóng và luân chuyển quả bóng. Chelsea sẽ đáng gờm ở các tình huống phản công, nhất là khi Timo Werner ra sân, cậu ấy rất thích những tình huống di chuyển ra sau lưng hàng thủ. Nhưng ở chiều ngược lại cũng như thế. City cũng rất nguy hiểm trong phản công nếu Chelsea đẩy đội hình dâng cao như trong trận đấu trước Leicester ở Premier League gần đây. Họ đặc biệt quyết liệt khi pressing ở trận đấu đó. Dưới thời Thomas Tuchel, Chelsea cũng có thể ghi bàn từ bóng sống. Có thể nói, cả hai bên đều mạnh xét trên mọi phương diện.

Cảm giác thân thuộc

Giữa 2004 và 2010, tôi chạm trán Chelsea 14 lần ở các giải đấu cúp và Community Shield khi còn dẫn dắt Liverpool. Đấy là chưa tính các trận đấu ở Premier League! Đây sẽ là lần gặp nhau thứ ba trong vòng 6 tuần giữa Man City và Chelsea. Cứ mỗi lần như vậy, việc phân tích lại càng trở nên khó nhọc hơn vì bạn phải cố tìm ra đâu là điểm mấu chốt. Bạn phải vừa tập trung phát huy điểm mạnh của đội bóng mình dẫn dắt, vừa tìm ra điểm mạnh của đối thủ để ngăn chặn. Bạn và đội ngũ của mình chắc chắn sẽ phải làm việc chăm chỉ hơn trước thềm trận đấu.

Tôi không nghĩ Pep Guardiola có lợi thế nhờ vào việc đã từng vô địch trước đó. Cả hai đội đều sẽ chịu áp lực lớn. Nhưng đã là một HLV, bạn có thể tạo nên sự khác biệt. Điều này dựa trên kinh nghiệm và khả năng đọc trận đấu, ra quyết định trong một thời gian ngắn. Tôi thường cố gắng giữ bình tĩnh, phân tích thật nhanh khối đội hình đối phương và tìm ra dụng ý của họ. Trong trận, người HLV có thể thay đổi nhiều thứ từ việc di chuyển cầu thủ, yêu cầu họ tấn công tập trung vào một cánh hơn dựa trên những diễn biến trên sân.

Vào giờ nghỉ giữa hai hiệp, bạn cũng có thể mang đến những sự điều chỉnh. Ở Istanbul, chúng tôi đã tiến hành một sự thay đổi chiến thuật khi chơi 3 thay vì 4 hậu vệ, sử dụng Didi Hamann ở giữa thay vì Steve Finnan, và giữ lại một số cầu thủ vốn đã chơi tốt trong hiệp 1 mặc cho tỷ số bấy giờ đang là 3-0 nghiêng về đối thủ. Song, khi phân tích những gì đã diễn ra ở Istanbul, thực tế là nhờ vào một cầu thủ như Steven Gerrard trong đội, bạn có thể ghi bàn từ một tình huống đánh đầu và từ đó mở ra cuộc lội dòng.

Trong một trận đấu, ngay cả khi bạn đã phân tích hết sức kỹ lưỡng, nhưng luôn tồn tại những khoảnh khắc mà một cầu thủ lại ghi bàn từ một tình huống đá phạt đưa quả bóng đi ghim vào góc.

Cầu thủ đáng quan tâm

Phil Foden là cầu thủ đã cho thấy sự trưởng thành và thấu hiểu trận đấu đến mức kinh ngạc. Một vài cầu thủ không thích chơi một-đối-một. Nhưng Foden thì ngược lại. Cậu ấy có kỹ năng để lao vào những pha bóng như thế. Những pha di chuyển và khả năng thay đổi tốc độ đột ngột của Foden có thể khiến mọi hệ thống nào bị mất cân bằng.

Nếu bạn theo dõi lại cuộc hành trình vào chung kết của City, sẽ có những thời khắc trong từng trận đấu, bạn nhận ra sự khác biệt mà Foden mang lại.

Hoàng Thông Le Foot