Crystal Palace
Kung fu, môn võ truyền thống nổi tiếng của Trung Quốc, gặp nhiều thách thức khi chuyển mình sang đấu trường võ đài chuyên nghiệp. Dù từng có nhiều chương trình như Võ Lâm Phong và Kunlun Fight ra đời với mục tiêu tôn vinh giá trị tinh hoa của kung fu truyền thống, thực tế cho thấy các võ sĩ thuần kung fu thường thất thế trước đối thủ trong các giải đấu hiện đại. Vấn đề nằm ở sự khác biệt căn bản giữa kỹ thuật võ thuật truyền thống và yêu cầu nghiêm ngặt của thể thao đối kháng ngày nay, khiến kung fu khó có thể phát huy sức mạnh thực chiến trên sàn đấu.
Những nỗ lực nhằm đưa kung fu lên võ đài chuyên nghiệp đã gặp thất bại đáng kể. Các trận đấu cho thấy võ sĩ kung fu với kỹ năng truyền thống thường bị đánh bại nhanh chóng, gây nên tranh cãi về tính thực chiến của môn phái này. Nguyên nhân chủ yếu là do kung fu không được thiết kế theo luật thi đấu hiện đại. Nhiều chiêu thức trong kung fu mang tính tự vệ hoặc biểu diễn hơn là hướng tới cuộc giao tranh thực tế trong môi trường có trọng tài và quy định nghiêm ngặt, ví dụ như những đòn tấn công vào mắt hoặc cổ họng đều bị cấm, khiến phần tinh túy của kung fu không phát huy được tác dụng trên sàn tranh tài.
Song Yadong là võ sĩ Trung Quốc chuyên nghiệp hiếm hoi từng học kung fu
Bên cạnh đó, phương pháp huấn luyện cũng tạo ra sự khác biệt lớn. Kung fu truyền thống thường thiếu các bài tập đối kháng với cường độ cao để rèn luyện phản xạ và khả năng chịu áp lực trong trận đấu thực tế. Trong khi đó, những môn võ hiện đại như quyền Anh, kickboxing hay tán thủ tập trung nhiều vào va chạm thật, liên tục cập nhật chiến thuật dựa trên phân tích khoa học và các video thi đấu. Do vậy, mặc dù động tác kung fu đẹp mắt về mặt hình thể nhưng lại khó chuyển hóa thành hiệu quả thi đấu kinh điển.
Yi Long (trái) – đại biểu của Thiếu Lâm cũng thường xuyên bại trận ở võ đài MMA đỉnh cao
Một điểm nóng tranh luận bắt đầu từ năm 2017 khi võ sĩ tự do Từ Hiểu Đông liên tiếp đoạt thắng lợi nhanh chóng chỉ trong vài chục giây trước các danh sư Thái Cực và Vịnh Xuân. Sự kiện này làm dấy lên phản ứng quyết liệt từ giới truyền thông và các cơ quan quản lý võ thuật Trung Quốc, dẫn đến việc hạn chế các thách đấu công khai để bảo vệ hình ảnh võ thuật truyền thống. Tuy nhiên, điều này cũng khiến công chúng đặt câu hỏi sâu sắc về khả năng thi đấu thực tế của kung fu khi phải đối đầu với các hệ phái khác trên võ đài.
Truyền thông quốc tế và giới chuyên gia đã phân tích nguyên nhân thất bại của kung fu trên sân chơi hiện đại. Song Wei, một chuyên gia tại Đại học Thể thao Bắc Kinh, nhấn mạnh rằng kung fu bản chất là sản phẩm văn hóa mang tính biểu diễn và tinh thần nhiều hơn thay vì một môn võ đối kháng chuẩn mực quốc tế. Kung fu chú trọng đến bộ pháp uyển chuyển, thân pháp mềm mại cùng với nội công, còn thể thao đối kháng ngày nay lại ưu tiên tối đa hóa lực đòn, tốc độ phản ứng và sức chịu đựng dưới áp lực.
Các chương trình như Kunlun Fight không thành công như mong đợi
Trong quá trình tổ chức giải đấu như Kunlun Fight, nhiều nhà tổ chức phải mời các võ sĩ quốc tế theo luật kickboxing để thu hút người xem vì các võ sĩ kung fu thuần chủng không đủ sức cạnh tranh. Điều này làm suy giảm bản sắc riêng biệt của kung fu, khiến những giải đấu vốn được quảng bá là ‘truyền thống’ trở nên giống các sự kiện theo phong cách K-1 hoặc Muay Thái thương mại hơn là sân chơi cho võ thuật cổ truyền Trung Hoa.
Ngoài ra, cấu trúc vận hành của các môn phái kung fu cũng góp phần làm hạn chế sự phát triển kỹ thuật mới. Nhiều hệ phái vẫn duy trì mô hình gia truyền với trọng tâm là lễ nghi và tôn sư trọng đạo hơn là thử nghiệm qua thi đấu thực tế để nâng cao hiệu quả chiến đấu. Khi giá trị phong tục truyền thống được đặt lên trên yếu tố cải tiến kỹ thuật dựa trên khoa học huấn luyện và phân tích dữ liệu hiện đại thì sự trì trệ là điều khó tránh khỏi.
Kung fu hấp dẫn chủ yếu nhờ yếu tố văn hóa
Mặc dù vậy, không thể phủ nhận giá trị văn hóa to lớn của kung fu. Các bài quyền truyền thống giúp rèn luyện sự linh hoạt, kiểm soát hơi thở và phối hợp cơ thể hài hòa phù hợp với mục tiêu dưỡng sinh và nghệ thuật biểu diễn. Nhiều bài quyền đã được Nhà nước ghi nhận là di sản phi vật thể quốc gia. Tuy nhiên chính sự gắn bó với tư tưởng bảo tồn nguyên vẹn di sản đã gây khó khăn cho việc đổi mới kỹ thuật nhằm phù hợp với yêu cầu thi đấu hiện đại.
Thất bại của kung fu trên trường quốc tế nói chung và võ đài chuyên nghiệp nói riêng phản ánh rõ khoảng cách giữa giá trị biểu diễn nghệ thuật và tính hiệu quả trong thi đấu đối kháng thật sự. Các môn thể thao như Muay Thái hay MMA phát triển dựa trên việc tập luyện lặp đi lặp lại dưới áp lực thật sự nhằm nâng cao sức chịu đòn và chiến thuật sinh tồn trên sàn đấu. Kung fu lại mang nặng yếu tố triết lý sâu xa cùng hình tượng giàu tính biểu cảm khiến nó khó thích nghi khi thi đấu trong khuôn khổ luật lệ hiện đại. Vì vậy câu trả lời cho câu hỏi “Vì sao kung fu thất bại khi cố bước lên võ đài chuyên nghiệp?” chính là do sân chơi không dành cho hệ thống kỹ thuật đặc thù này.
