Crystal Palace
Dư âm chung kết EURO 2020 vẫn còn, khi mà những tranh cãi về chuyện để các cầu thủ trẻ đảm lãnh trách nhiệm đá luân lưu của Southgate là đúng hay sai, nhất là ở pha đá chặn hậu của Bukayo Saka…
Có một nhận xét của sir Alex Ferguson mà sau này người ta còn nhắc lại mãi. Đó là khi Man Utd của ông thắng Arsenal của Wenger, ông đã nhận xét đại ý các cầu thủ của đồng nghiệp người Pháp chỉ là mấy đứa trẻ. Và hãy từ câu chuyện ấy phóng chiếu đến thất bại của Tam sư ở luân lưu tại Wembley để đánh giá thực sự khái niệm “đứa trẻ” trong bóng đá là gì.
Sau trận chung kết, các cựu danh thủ Premier League đã tranh cãi nhiều về chuyện có nên để một cầu thủ trẻ, cụ thể là Saka, đá luân lưu hay không. Roy Keane chỉ trích quyết định này, Rio Ferdinand cũng chỉ trích. Trong khi đó, Michael Owen và Alan Shearer thì ủng hộ. Cụ thể, Owen cho rằng "Rất nhiều tranh luận nổ ra sau Euro 2020, nhưng tôi không thể chịu đựng nổi quan điểm 'Saka mới 19 tuổi, quá trẻ để đá luân lưu. Thực tế, dựa trên kinh nghiệm của tôi, cầu thủ càng trẻ càng dễ đá luân lưu hơn. Vì họ tự tin, không có gì phải sợ và cũng không có nỗi đau hỏng 11m trước đó". Trung dung hơn là Neville, anh cho rằng lựa chọn sút luân lưu phải trên cơ sở “dữ liệu thống kê” (data-led) từ các buổi tập, hiệu suất ghi bàn vv và vv…
Saka đã khóc khi thực hiện hỏng quả luân lưu ấy
Rõ ràng, ở đây có một mâu thuẫn quan điểm xoay quanh cái gọi là “trẻ”. Nhưng định nghĩa thế nào là trẻ, thế nào là non kinh nghiệm có phải là vấn đề chỉ xoay quanh tuổi tác hay không? Chẳng phải Michael Owen từng sút thành công luân lưu cho tuyển Anh ở World Cup 1998 khi chưa tròn 19 tuổi và Southgate đá hỏng ở EURO 1996 khi đã 26 tuổi đó sao? Nếu kể thêm về những người đã sút hỏng thì Platini, Baggio, Beckham đều làm hỏng việc khi họ đang ở độ chín và đã thành danh. Trong khi đó, ở chiều ngược lại, trận Pháp – Ý 1998 cả hai cầu thủ trẻ măng của Pháp là Henry và Trezeguet đều thực hiện thành công ở tình thế căng thẳng vô cùng.
Thực tế, sir Alex Ferguson đã nói rất chuẩn. Người ta không thể thắng trận với những đứa trẻ trong một cuộc đấu cần những người đàn ông. Nhưng trẻ ở đây nên được hiểu thế nào và trưởng thành cũng cần được hiểu ra sao? Dứt khoát, đó không phải là khái niệm được dựa trên cơ sở của tuổi tác đơn thuần.
Người ta thường nói “trẻ người non dạ” nhưng có lẽ, trong bóng đá chuyên nghiệp nên nói ngược lại là “trẻ dạ non người” thì đúng hơn. Jorginho của Ý không phải là một cầu thủ trẻ tuổi. Belotti cũng vậy. Nhưng trước sự căng thẳng của loạt luân lưu, trước một Pickford lấn lướt họ về tinh thần, họ đã trẻ dạ vì để nỗi lo lắng, sự thiếu quyết đoán, thiếu kiên định khiến cho mình non người và sút hỏng ăn. Luân lưu là một cuộc đấu về ý chí trước đã. Như Mbappe cũng vậy thôi. Tuổi thì trẻ nhưng bản lĩnh và kinh nghiệm của anh không trẻ. Song, trước Sommer, anh ta đã trẻ dạ để non người. Thất bại này là do bản lĩnh chứ không phải do tuổi tác đơn thuần.
Mbappe không phải thiếu bản lĩnh, nhưng…
Và phải thừa nhận rằng, quyết định chọn lựa của Southgate mới là thứ trẻ con nhất chứ không phải cú sút của các cầu thủ như Sancho, Rashford hay Saka là của trẻ con.
Nên nhớ, luân lưu là cuộc chơi của chuyển biến tâm lý theo tình thế. Rashford nhận lượt sút của mình với áp lực “duy trì lợi thế hoặc đánh mất nó”. Nếu Belotti không đá hỏng trước đó, Rashford sẽ chỉ có duy nhất một câu hỏi trong đầu trước khi sút “Làm sao để giữ thế quân bình của cuộc chơi”. Nhưng khi anh rơi vào trạng huống “Mình có thể làm hỏng tất cả nếu mình sai lầm”, anh ta sẽ dễ bị phân tán tư tưởng hơn.
Sancho cũng vậy thôi, Sancho bị ảnh hưởng từ pha đá hỏng của Rashford, và ở tình thế kiểu như phải tự phân vân rằng “khó rồi, họ hồi sinh lại rồi, giờ mình mà không làm tốt là mất tất”, Sancho khó có thể giữ được sự bình tĩnh. Saka thì còn tệ hơn. Ở trạng huống của Saka, anh bị đặt vào thế là người quyết định. Và thực sự, ở trạng huống ấy, kể cả cầu thủ lớn tuổi hơn cũng chưa chắc thoát được bẫy tâm lý.
Điều quan trọng nhất là: họ sẽ trở lại như thế nào?
Vẫn biết, cái gì đã là lịch sử, là quá khứ thì không có chỗ cho chữ nếu. Nhưng giả sử có chữ nếu ấy, Sterling hay Grealish có thể làm tốt hơn những cầu thủ như Sancho hay Saka hay không? Nếu họ được chọn và đá hỏng, những người phê phán sẽ dựa trên cơ sở nào khi tuổi tác chẳng còn giá trị đánh giá ở đây nữa?
Cái cơ bản nhất chính là việc đứng dậy đằng sau thất bại theo cách nào. Đó mới là hành vi tiên quyết để nhận định một cầu thủ là trẻ con hay đã trưởng thành. Nếu vượt qua được thất bại này và chứng minh mình bằng các tiến bộ vượt bậc trên sân cỏ, những Rashford, Sancho hay Saka chắc chắn không nên bị coi là trẻ con. Và quan trọng hơn cả chính là Southgate, nếu ông biết thay đổi để làm cho Tam sư trẻ trung của mình mạnh mẽ hơn, ông mới là một HLV trưởng thành.
Còn những cựu danh thủ phê phán tuổi tác của lứa đàn em trong loạt luân lưu, dù họ có thành tích lừng lẫy thế nào đi nữa thì việc đổ lỗi cho tuổi trẻ không phải là thái độ đúng đắn của người lớn. Ở câu chuyện này, Owen mới thực sự là một người lớn đúng nghĩa, dù anh nhỏ con, và biệt danh xưa nay vẫn gắn với hai chữ “thần đồng”.
Hà Quang Minh
