Crystal Palace
Football is not coming home. Bóng đá không trở về nhà. Danh hiệu Euro 2020 đã không ở lại với đất nước khai sinh ra môn thể thao vua theo cách không thể khó ngờ và đau đớn hơn. Dẫu vậy, nhìn lại chặng đường đã đi qua của Gareth Southgate và học trò, người Anh hoàn toàn có quyền tự tin vào một tương lai tươi sáng.
10 năm trước, những viên gạch đầu tiên tạo nền móng xây dựng Trung tâm Bóng đá Quốc gia St George’s Park, đại bản doanh được Liên đoàn Bóng đá Anh (FA) đầu tư với tầm nhìn trở thành tâm điểm vực dậy bộ mặt của nền bóng đá nước này. Bất chấp tiếng tăm của Premier League, thành tích nghèo nàn của các cấp độ đội tuyển quốc gia Anh suốt nhiều năm khiến lãnh đạo FA phải nghiêm túc có sự nhìn nhận. Pháp có Clairefontaine trứ danh, Ý nổi tiếng với Coverciano uyên bác, Đức sở hữu Herzogenaurach hiện đại trong khi Anh không có nổi trung tâm quốc gia nào?
Mục tiêu khi xây dựng St George’s Park không nhằm để đào tạo tập trung cầu thủ, như những gì Clairefontaine từng làm trong quá khứ. Lý do đơn giản là bởi các CLB Anh Quốc đều sở hữu cho riêng mình cơ sở vật chất hiện đại với mạng lưới đào tạo trải rộng. FA cần St George’s Park để tạo nguồn huấn luyện viên, nâng cấp chất lượng cầu thủ thông qua phổ cập giáo trình cập nhật, vá sửa những lỗ hổng còn yếu về khoa học thể thao và trị liệu y tế. Đồng thời, công trình rộng 130ha này có vai trò là nơi phục vụ đóng quân chất lượng cao của mọi đội tuyển Anh khi tập trung thi đấu quốc tế.
Trung tâm Bóng đá Quốc gia St George’s Park
Rõ ràng, với tiềm lực tài chính và tham vọng vượt trội của các CLB tư nhân, đặc biệt là nhóm CLB lớn, FA không cần can thiệp sâu vào những khía cạnh đã làm tốt. Vấn đề họ chú ý tới và đã nhận diện để sửa chữa, dù muộn hơn các nền bóng đá tiên tiến khác tại Tây Âu, đó là hỗ trợ, tư vấn và đồng bộ hóa nền tảng bóng đá giúp CLB cạnh tranh. Mối quan hệ giữa một liên đoàn bóng đá và các CLB, gần như tương đồng với chính phủ và các doanh nghiệp, hai chiều và đôi bên cùng có lợi.
St George’s Park chỉ là sự khởi đầu. Premier League càng phát triển, phần trăm số lượng cầu thủ quốc tịch Anh góp mặt lại ngày càng suy giảm. Để giải quyết vấn đề này, một năm sau, FA bắt tay với các CLB cho ra đời Elite Players Performance Plan (EPPP), kế hoạch toàn diện nhằm nâng cấp sự cạnh tranh của cầu thủ trẻ. Không vượt trội hơn các quốc gia khác trong khu vực về số lượng tài năng, nhưng xét về hệ thống thi đấu trẻ, không ai vượt mặt được nước Anh về tổ chức quy củ.
Về hệ thống thi đấu trẻ, không ai vượt mặt được nước Anh về tổ chức quy củ
Không quốc gia nào trong số các nền bóng đá lớn châu Âu sở hữu mô hình giải đấu trẻ riêng biệt từ U14-U23 như Anh. Không quốc gia nào quy định số lượng tối thiểu cầu thủ bản địa cần được đăng ký nhiều như Premier League. Và không quốc gia nào bắt kịp Anh về sự cân bằng trong tổ chức thi đấu, giữa trong nước và quốc tế, giữa tích lũy thường quy ở cấp độ trẻ và cọ xát lấy kinh nghiệm với đối thủ chuyên nghiệp. Công sức trồng cây rồi cũng có ngày hái quả.
Trong 5 năm gần nhất trước thời kỳ Covid từ 2016-2020, không quốc gia châu Âu nào sở hữu thành tích vượt trội Anh trong thi đấu trẻ tại cấp độ CLB và ĐTQG xét trên số giải đấu tầm thế giới và châu lục. 7 chức vô địch, 3 danh hiệu á quân và 3 lần về Hạng Ba. Tất cả hội tụ lại như dấu hiệu lớn ngầm cho thấy sự chuẩn bị vươn mình của một thế lực với thế hệ cầu thủ tương lai tài năng.
Những thành tích tích cực liên tiếp đến sau đó với cấp độ ĐTQG. Hạng 4 FIFA World Cup 2018, Hạng Ba UEFA Nations League 2019 và mới đây nhất, Á quân Euro 2020. Ba giải đấu quốc tế lớn trong chu kì 4 năm, tuyển Anh đều cho thấy kết quả khả quan và tăng dần về chiến quả. Đáng chú ý, Anh giành những thành công trên luôn bằng một công thức chung, đội hình rất trẻ. Họ trẻ thứ 2 tại World Cup 2018 với tuổi đời trung bình là 26.0, trẻ nhất tại Vòng chung kết Nations League với tuổi đời chỉ 25.4. Tại Euro 2020, đoàn quân của Gareth Southgate tiếp tục hạ thấp chỉ số của mình xuống 24.8, trẻ nhì toàn giải.
Không dừng lại ở con số trên bề mặt, tuyển Anh đi sâu vào thực tiễn sử dụng con người. Cũng trong số 24 đội tuyển tham gia Euro 2020, Anh sở hữu 8 cầu thủ trong độ tuổi U21 (sinh sau ngày 01/01/1998). Tuy chỉ xếp thứ hai về số lượng trong bảng xếp hạng, Southgate lại là HLV ưu tiên dùng người trẻ nhất về thời gian thi đấu. Ngoại trừ thủ môn số 3 Aaron Ramsdale, cả 7 cầu thủ còn lại đều được tạo điều kiện ra sân, kể cả tiền vệ mới 17 tuổi Jude Bellingham. Declan Rice đá chính tất cả các trận. Hai cầu thủ được Southgate chỉ định thực hiện hai quả luân lưu cuối cùng trong trận chung kết trước Ý là Jadon Sancho và Bukayo Saka, mới lần lượt có 21 và 19 tuổi.
Tất cả những cầu thủ trên, đều từng góp mặt trong ít nhất một đội hình tuyển trẻ Anh giành những thành tích trong quá khứ. Qua những trải nghiệm trui rèn, Anh giờ đây tự tin sở hữu đội hình giàu sức trẻ nhất Lục địa Già. Dẫu vậy, tuổi trẻ đi liền với sự thiếu kinh nghiệm. Bằng chứng rõ nét nhất của việc này nằm ở chính kết quả loạt sút luân lưu trận chung kết với Ý, hay những thất bại trước đó tại World Cup và Nations League, đều đến từ hệ quả để đối phương lội ngược dòng trong thời khắc quyết định.
Bất chấp tất cả những lần bước hụt, không thể phủ nhận nước Anh đang đi đúng con đường. Một nền tảng vững chắc đã được thiết lập vững chắc, tạo nguồn liền mạch phục vụ thành công cho ĐTQG. Không thể quên những trận thua đau đớn trước Croatia 2018, Hà Lan 2019 hay Ý 2021, nhưng chính những trận thua đó sẽ đáng giá gấp nhiều lần số chiếc cúp tại cấp độ trẻ. Thất bại là mẹ của thành công. Croatia với đội hình lão tướng hay Ý với cặp trung vệ hơn 35 tuổi là hiện tại, còn Anh mới là tương lai.
Hoàng Bách
