Crystal Palace
Làng kung fu truyền thống Trung Quốc đang trải qua giai đoạn biến động với nhiều vấn đề gây hoang mang trong cộng đồng yêu võ thuật. Những biểu hiện thương mại hóa quá đà, dàn dựng các màn trình diễn võ thuật cùng bê bối mua bán đai cấp đã làm lung lay uy tín của những môn phái danh tiếng như Thiếu Lâm và Thái Cực quyền. Từ các vụ việc thi đấu giả tạo đến việc khai thác hiệu ứng sân khấu nhằm thu hút khán giả, kung fu truyền thống dần mất đi giá trị thực chiến và tinh thần võ đạo vốn được tôn vinh suốt hàng nghìn năm.
Trong suốt hơn mười năm trở lại đây, các võ phái nổi tiếng Trung Hoa liên tục bị dư luận đặt dấu hỏi về tính chân thực trong các buổi biểu diễn công phu và thi đấu võ thuật. Nhiều sự kiện tổ chức ở các tỉnh như Hà Nam, Tứ Xuyên hay Quảng Đông bị phát hiện có dấu hiệu sắp đặt và diễn tập kỹ lưỡng nhằm tạo hiệu ứng mạnh cho người xem. Những video quảng cáo về nội công của võ sinh Thiếu Lâm thể hiện khả năng hạ gục đối thủ chỉ với vài động tác nhẹ nhàng đang khiến nhiều chuyên gia võ thuật cũng như cộng đồng mạng nghi ngờ mức độ xác thực. Hình ảnh này phần nào khiến người ta liên tưởng đến những pha trình diễn sân khấu thay vì một cuộc so tài thực sự trên võ đài.
Kung fu ngày nay thiếu tính thực chiến, thừa tính biểu diễn
Các võ sư bị tố lợi dụng kỹ thuật quay phim, âm thanh và phối hợp biểu diễn để tạo ra những pha võ thuật có phần phóng đại vượt xa thực tế. Nhiều người dùng mạng xã hội gọi đây là ‘show diễn sắp đặt’ thay vì trận đấu thật sự. Tại thành phố Trịnh Châu – nơi tọa lạc của chùa Thiếu Lâm nổi tiếng, số lượng lớn võ sinh tham gia các tour biểu diễn mang tính thương mại cũng tạo ra nhiều luồng tranh luận gay gắt về việc bảo tồn giá trị thay vì chạy theo lợi nhuận.
Võ Thiếu Lâm bị xem nhẹ trên võ đài chuyên nghiệp
Theo giới nghiên cứu và báo chí quốc tế, sự thương mại hóa thái quá đã biến kung fu truyền thống từ một nghệ thuật rèn luyện thân tâm thành hình thức giải trí đơn thuần thiếu chiều sâu. Các yếu tố triết lý và kỷ luật vốn là nền tảng của võ học Trung Hoa đang dần mai một trước áp lực thị trường. Riêng môn Thái Cực quyền, vốn được biết đến như phương pháp dưỡng sinh phổ biến cho người cao tuổi, cũng không tránh khỏi bê bối khi các trận đấu giả tạo bị phanh phui hàng loạt. Sự kiện một võ sĩ MMA nghiệp dư trong vòng vài giây hạ đo ván một cao thủ Thái Cực vào năm 2017 đã làm dấy lên nghi ngờ sâu sắc về năng lực thực chiến của nhiều trường phái kung fu cổ truyền.
Một trong những vấn đề nghiêm trọng khác là tình trạng mua bán chứng nhận huấn luyện viên và đai cấp võ thuật tràn lan. Các cơ sở đào tạo xuất hiện quảng cáo thăng cấp nhanh chóng chỉ sau vài tuần, trái ngược hoàn toàn với quá trình rèn luyện lâu dài truyền thống. Việc chứng chỉ được phát hành thiếu kiểm soát tạo ra lớp “giáo viên” không đủ chuyên môn, làm suy giảm chất lượng tổng thể của kung fu và gây tổn hại niềm tin nơi học viên và công chúng.
Những chiêu trò biểu diễn làm ô danh kung fu Thiếu Lâm
Ngoài ra, nhiều tiết mục trình diễn khí công bằng cách dùng cơ thể chịu lực ngoại cỡ như đỡ gạch hoặc kéo ô tô cũng bị phát hiện là sử dụng đạo cụ hỗ trợ và góc máy đánh lừa khán giả. Các chuyên gia khoa học vật liệu đánh giá đây chỉ là những thử thách ảo mang tính cường điệu, gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh và uy tín của võ học truyền thống Trung Hoa. Điều này khiến không ít võ sư chân chính cảm thấy thất vọng khi cả cộng đồng đều bị đánh đồng với những màn biểu diễn sai lệch bản chất võ thuật.
Không có nhiều võ phái truyền thống giữ được hình ảnh trong sạch tuyệt đối
Một huấn luyện viên kung fu tại Thượng Hải chia sẻ quan điểm rằng mặc dù không phải tất cả các môn phái đều sa sút nhưng sự hỗn loạn trên thị trường võ thuật khiến người ngoài khó phân biệt giá trị thực sự của kung fu truyền thống. Ông cho rằng cần thiết lập hệ thống kiểm định minh bạch, chuẩn hóa quy trình đào tạo và loại bỏ các màn biểu diễn vô đạo đức để bảo vệ tinh thần võ học chân chính. Các chuyên gia giáo dục thể thao từ Đại học Bắc Kinh cũng chỉ ra nguyên nhân sâu xa bắt nguồn từ việc thiếu khung pháp lý giám sát hoạt động thương mại trong lĩnh vực này.
Bên cạnh đó, sức ép từ công chúng trên mạng xã hội với xu hướng giải trí nhanh chóng đã vô tình thúc đẩy những màn trình diễn câu khách dựa trên sự mê tín và thần bí hóa pháp thuật kung fu. Một số võ đường còn tận dụng tâm lý thích thú với “võ công huyền bí” để thu mức học phí cao bất hợp lý. Trước tình trạng này, Liên đoàn Võ thuật Trung Quốc đã ban hành quy định vào năm 2021 nhằm hạn chế các biểu diễn phi khoa học, yêu cầu các vận động viên tham gia thi đấu phải có chứng nhận kiểm định rõ ràng đồng thời cấm tự phong danh hiệu “đại sư”. Tuy nhiên các biện pháp này vẫn chưa đủ mạnh để giải quyết tận gốc vấn đề do thiếu cơ quan độc lập chịu trách nhiệm kiểm tra và xử lý vi phạm.
Đối với cộng đồng yêu thích võ thuật truyền thống, tình trạng hỗn loạn trong làng kung fu hiện nay gây ra cảm giác thất vọng đáng kể. Nhiều người trẻ chọn chuyển sang luyện tập các môn võ hiện đại như quyền anh hay kickboxing bởi tính minh bạch trong thi đấu đối kháng giúp họ dễ dàng đánh giá năng lực hơn. Điều này đặt ra nguy cơ lớn cho việc duy trì thế hệ kế thừa thực sự của kung fu cổ truyền ở Trung Quốc. Gần đây nhất, vụ bê bối liên quan đến sư trụ trì chùa Thiếu Lâm càng làm tăng thêm nghi hoặc và hoài nghi về uy tín của môn phái lừng danh này.
Dù vậy, phần lớn các môn phái truyền thống gồm Thiếu Lâm, Võ Đang hay Thái Cực vẫn duy trì nỗ lực giữ gìn tinh thần võ đạo cũng như giá trị văn hóa đặc sắc của kung fu Trung Hoa. Tuy nhiên khi hoạt động thương mại vẫn còn diễn ra một cách lộn xộn với nhiều cá nhân lợi dụng danh tiếng để trục lợi riêng, thì ngay cả những biểu tượng võ học hàng ngàn năm cũng khó tránh khỏi tổn thương về mặt uy tín.
