Crystal Palace
Ngoại hạng Anh đang trải qua một mùa giải đầy thách thức về mặt thể lực khi số lượng cầu thủ chấn thương tăng cao báo động. Nhiều ý kiến cho rằng việc mở rộng quyền thay người lên 5 lần mỗi trận có thể là nguyên nhân gián tiếp khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn. Dù ban đầu luật được thiết kế nhằm giảm tải áp lực thi đấu dày đặc, nhưng thực tế cho thấy nó lại làm gia tăng yêu cầu thể chất với những người phải chơi trọn vẹn cả trận, đồng thời làm thay đổi sâu sắc chiến thuật và hiệu suất thi đấu của các đội bóng.
Quy định cho phép năm lần thay người xuất hiện lần đầu vào năm 2020 như một giải pháp tạm thời ứng phó với lịch trình thi đấu dày đặc sau đại dịch toàn cầu. Tuy nhiên, thay vì chỉ là biện pháp nhất thời, điều này đã nhanh chóng được duy trì lâu dài do sự ưa thích của các huấn luyện viên về việc có thêm lựa chọn điều chỉnh đội hình trong trận. Song song với đó, câu hỏi đặt ra là liệu sự linh hoạt này có thực sự cải thiện sức khỏe cầu thủ hay không, hay nó lại tạo ra những tác động ngược ngoài dự kiến.
Mục đích ban đầu của việc mở rộng quyền thay người là nhằm giảm tải áp lực thể chất và tránh chấn thương cho cầu thủ. Trái lại, mùa giải gần đây tại Ngoại hạng Anh ghi nhận số lượng vận động viên phải nghỉ thi đấu do chấn thương tăng mạnh. Tottenham là một ví dụ điển hình với tới 10 cầu thủ không thể ra sân, bao gồm cả những nhân tố chủ chốt như Solanke hay James Maddison và Kulusevski. Đáng chú ý, đây không phải hoàn toàn do luật mới bởi khối lượng thi đấu cũng tăng lên đáng kể khi Champions League mở rộng và Club World Cup xuất hiện.
Tuy nhiên, bóng đá chưa từng thực sự lường trước được hậu quả từ việc tăng số lần thay người: chính là nhịp độ trận đấu bị đẩy lên cao hơn, dẫn đến những cầu thủ không được rút ra vẫn phải gồng mình thi đấu ở cường độ tối đa xuyên suốt 90 phút. Nếu giới hạn số lần thay người nhỏ, các đội buộc phải duy trì tiết tấu hợp lý để bảo đảm khả năng vận động liên tục cho tất cả thành viên trên sân. Ngược lại, với quyền thay người quá nhiều, các cầu thủ thường có xu hướng lao hết sức cho mỗi pha bóng bởi biết rằng họ có thể được rút ra bất cứ lúc nào.
Tình trạng hiện nay là mỗi trận thường chứng kiến cả hai đội có khoảng mười cầu thủ còn sung sức hoàn toàn đối đầu với mười cầu thủ đã chơi trọn vẹn nhưng vẫn phải nỗ lực bứt tốc ở mức độ tương đương. Điều này khiến nhịp độ trận đấu ngày càng căng thẳng và khó kiểm soát hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng duy trì phong độ và tránh chấn thương cho các vận động viên.
Tăng cường độ thi đấu không chỉ ảnh hưởng đến thể chất mà còn tác động sâu sắc đến lối chơi chiến thuật. Các chuyên gia đánh giá rằng dù việc đẩy nhanh nhịp độ mang lại cảm giác sôi động cho trận đấu nhưng cũng làm mất đi sự tinh tế vốn có của bóng đá. Những tiền vệ sáng tạo – những nhạc trưởng trên sân – càng ngày càng khó giữ được khoảng trống để xử lý bóng hoặc tạo ra đột biến trong tình huống tấn công. Mùa giải năm nay tại Ngoại hạng Anh đã ghi nhận sự kém hiệu quả rõ rệt trong vai trò này khi nhiều đội phải tìm kiếm bàn thắng từ các tình huống cố định thay vì lối chơi phối hợp nhuần nhuyễn.
HLV các CLB lớn hưởng lợi từ luật 5 quyền thay người
Một hệ quả khác không thể bỏ qua là vấn đề công bằng tài chính giữa các đội bóng. Quyền thay người nhiều hơn mang lại lợi thế rõ ràng cho những câu lạc bộ có ngân sách lớn với lực lượng dự bị chất lượng vượt trội. Các ông lớn như Arsenal, Liverpool hay Manchester City có thể tung vào sân năm cầu thủ dự bị đẳng cấp quốc tế để kiểm soát thế trận, trong khi các đội nhỏ hơn không đủ nguồn lực để đáp ứng điều này. Chính vì vậy, đề xuất nâng lên sáu quyền thay người đã được một số đội bóng lớn đưa ra nhằm gia tăng lợi thế cạnh tranh.
Ngoài ra, việc gia tăng số lần thay người không chỉ giúp các huấn luyện viên sử dụng nhiều nhân sự mà còn khuyến khích họ sở hữu và duy trì đội hình đông đảo hơn nhằm đảm bảo sự đa dạng lựa chọn xuyên suốt mùa giải. Điều này khiến nhiều tài năng trẻ hoặc các cầu thủ dự bị ít cơ hội thi đấu phải ngồi trên băng ghế dài thay vì ra sân thật sự, gây ảnh hưởng tiêu cực đến phát triển cá nhân và thị trường chuyển nhượng nội bộ.
Pep Guardiola từng bày tỏ mong muốn sở hữu băng ghế dự bị gần như không giới hạn để thoải mái xoay tua nhân sự theo ý muốn trong mỗi trận đấu. Tuy nhiên, thực tế chuyên môn vẫn đặt ra câu hỏi liệu mô hình này có giúp ích cho bóng đá tổng thể hay chỉ làm tăng chi phí và tạo khoảng cách giữa các câu lạc bộ giàu – nghèo ngày càng sâu sắc.
Các đội mới lên hạng tại EPL đối mặt nguy cơ xuống hạng cao
Khía cạnh khác cần lưu ý là khả năng thích nghi của các đội bóng mới thăng hạng tại Ngoại hạng Anh cũng bị ảnh hưởng tiêu cực bởi quy định này. Trong sáu câu lạc bộ vừa thăng hạng gần đây nhất thì tất cả đều gặp khó khăn trong việc duy trì vị trí và nhanh chóng phải trở lại giải hạng dưới ngay mùa kế tiếp. Chẳng hạn như Ipswich Town mùa trước tuy đứng thứ 17 nếu xét kết quả hiệp một nhưng tụt xuống cuối bảng nếu nhìn vào kết quả hiệp hai, phản ánh rõ ràng sự yếu thế về chiều sâu đội hình và khả năng xoay tua nhân sự so với đối phương đã thành danh.
Truyền thống bóng đá luôn coi sức bền và khả năng thích ứng cá nhân là thước đo quan trọng để phân định thành công hay thất bại. Việc mở rộng quyền thay người hiện tại dường như đi ngược lại tiêu chí đó khi tạo ra một môi trường mà sức chịu đựng về thể chất trở thành thử thách khó khăn hơn chứ không dễ dàng hơn như kỳ vọng ban đầu. Giải pháp tưởng chừng giúp giảm mệt mỏi nay hóa thành “ném nước vào chảo dầu đang cháy”, càng làm bùng phát áp lực thể lực đối với tất cả các cầu thủ trên sân.
Ngoại hạng Anh hiện đang đứng trước bài toán cân bằng giữa phát triển chiến thuật hiện đại cùng nhu cầu bảo vệ sức khỏe vận động viên. Luật 5 quyền thay người tuy đem lại lợi ích cho kỹ thuật huấn luyện nhưng cũng kéo theo hệ quả đa chiều tác động đến chất lượng trận đấu và tính cạnh tranh công bằng của giải đấu hàng đầu nước Anh.
