Crystal Palace
Trung Quốc vừa công bố thành công nguyên mẫu hệ thống phòng thủ tên lửa mang tên ‘Vòm vàng’, đánh dấu bước tiến vượt bậc trong lĩnh vực công nghệ quốc phòng toàn cầu. Hệ thống này sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và nền tảng dữ liệu lớn để đồng thời theo dõi và xử lý thông tin từ hơn 1.000 tên lửa trên khắp hành tinh, sẵn sàng phản ứng nhanh chóng trước mọi đòn tấn công. Trong khi nhiều quốc gia, đặc biệt là Mỹ, vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu và lên kế hoạch cho các hệ thống tương tự thì Bắc Kinh đã biến ý tưởng thành hiện thực, tạo nên một lớp phòng thủ chưa từng có, hứa hẹn thay đổi cán cân sức mạnh quân sự toàn cầu.
Tại Viện Nghiên cứu Công nghệ Điện tử Nam Kinh, dự án ‘Nền tảng Dữ liệu Lớn Phát hiện Cảnh báo Phân tán’ được triển khai thử nghiệm thành công vào tháng 9/2025. Được biết đến với cái tên thương mại là ‘Golden Dome – Vòm vàng’, hệ thống này là phiên bản tiên tiến dựa trên ý tưởng của dự án ‘Vòm Vàng’ từng do Mỹ đề xuất. Tuy nhiên, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở khả năng tích hợp đa dạng dữ liệu cùng lúc từ nhiều nguồn, tạo nên mái che an ninh toàn diện trên phạm vi toàn cầu, đồng thời tối ưu hóa hiệu quả phát hiện và tiêu diệt tên lửa đối phương.
Trung Quốc xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu đầu tiên trên thế giới bằng vệ tinh gọi là ‘Golden Dome -Vòm vàng’.
‘Vòm vàng’ được thiết kế để cung cấp một mạng lưới phòng thủ toàn cầu, cho phép phát hiện và phân tích các mối nguy hiểm từ bất kỳ vị trí nào trên Trái Đất. Khác với các hệ thống phòng thủ khu vực hay quốc gia truyền thống vốn chỉ bao phủ phạm vi giới hạn, nguyên mẫu mới hướng tới nhiệm vụ bảo vệ xuyên lục địa bằng cách tổng hợp dữ liệu từ nhiều cảm biến đặt trên không gian, mặt đất và biển. Mục tiêu chính của hệ thống là hỗ trợ Lực lượng Giải phóng Nhân dân Trung Quốc xác định chính xác vị trí phóng tên lửa đối phương, đồng thời dự đoán quỹ đạo bay nhằm điều phối các biện pháp đánh chặn hiệu quả với cả những loại vũ khí hiện đại như tên lửa siêu thanh hay tên lửa hành trình.
Thiết kế của ‘Vòm vàng’ thể hiện sự linh hoạt khi hoạt động phân tán về mặt vật lý nhưng lại gắn kết chặt chẽ về mặt logic. Điều này có nghĩa hệ thống không cần thay thế hoàn toàn các nền tảng phòng thủ cũ mà có thể tích hợp liền mạch dữ liệu từ các thiết bị do nhiều nhà sản xuất khác nhau cung cấp ở các khu vực khác nhau hoặc được triển khai qua các thời kỳ khác nhau. Giải pháp này giúp giải quyết thách thức lâu nay của ngành quốc phòng về việc quản lý và tổng hợp khối lượng dữ liệu rời rạc mà không làm gián đoạn hoạt động vận hành hiện hữu.
Nguyên mẫu 'Vòm Vàng' gồm hơn 1.000 vệ tinh triển khai trên quỹ đạo bao phủ bầu trời nước Mỹ.
Cốt lõi công nghệ của ‘Golden Dome’ tập trung vào việc xử lý dữ liệu lớn (Big Data) kết hợp với mạng cảm biến đa tầng. Hệ thống thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau như vệ tinh quan sát từ không gian, radar trên mặt đất và máy bay trinh sát cùng cảm biến quang học theo dõi trong khí quyển. Không chỉ vậy, nó còn nhận dữ liệu từ các thiết bị giám sát điện tử trên biển nhằm tăng độ chính xác xác định mục tiêu. Việc tổng hợp thông tin này giúp phân biệt rõ ràng giữa đầu đạn thực sự và các vật thể giả mạo như mồi nhử, đồng thời cung cấp cảnh báo phóng kịp thời cho bộ chỉ huy quân đội.
Bên cạnh đó, hệ thống được trang bị khả năng xử lý song song lên đến 1.000 luồng dữ liệu tại các nút mạng phân tán riêng biệt nhằm phân tích nhanh chóng hàng loạt thông tin khổng lồ mà không xảy ra nghẽn mạng hay mất ổn định. Kiến trúc dữ liệu lớn này cho phép lập lịch phân tán xử lý thông tin đồng bộ dù các nguồn dữ liệu không phải lúc nào cũng gửi thông tin cùng lúc hoặc gặp tình trạng hạn chế băng thông. Một điểm nổi bật khác là việc áp dụng giao thức truyền tải QUIC – một công nghệ dựa trên UDP tối ưu hóa cho môi trường quân sự đầy nhiễu loạn và nguy cơ tấn công mạng cao, đảm bảo tính bảo mật cũng như tốc độ truyền tải vượt trội so với giao thức TCP truyền thống trong điều kiện chiến tranh điện tử.
Ngoài ra, ‘Vòm vàng’ tích hợp trí tuệ nhân tạo trong quá trình xử lý dữ liệu để nâng cao khả năng tự học và cải thiện độ chính xác theo thời gian. AI không chỉ giúp theo dõi tình hình thực tế mà còn tham gia vào việc dự đoán hành vi của các loại vũ khí phức tạp trong tương lai, hỗ trợ đưa ra phản ứng tự động phù hợp ngay khi phát hiện nguy cơ mới.
Theo báo cáo từ nhóm phát triển, nguyên mẫu này đã được kiểm nghiệm tại một số trạm cảnh báo sớm do PLA vận hành, chứng minh năng lực giám sát đồng thời hơn 1.000 tên lửa nhắm tới lãnh thổ Trung Quốc từ bất cứ nơi nào trên thế giới – một con số vượt xa mọi hệ thống phòng thủ hiện tại.
‘Golden Dome’ vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm thực địa bởi Quân đội Trung Quốc với trọng tâm là đánh giá khả năng tích hợp dữ liệu đa nguồn dưới điều kiện mô phỏng tác chiến căng thẳng. Dự kiến trong tương lai gần, hệ thống sẽ tiếp tục mở rộng quy mô đồng thời cải tiến về phần cứng và phần mềm để hoàn thiện hơn nữa chức năng phòng thủ toàn cầu. Ông Li Xudong – trưởng dự án – nhấn mạnh rằng thành tựu lớn nhất chính là khả năng kết nối đa nền tảng mà không gây ảnh hưởng đến các hệ thống hiện hữu đang vận hành, đây được coi là bước đột phá mang tính cách mạng trong lĩnh vực xử lý dữ liệu quân sự.
Hình ảnh minh họa tên lửa đánh chặn thuộc hệ thống ‘Vòm Vàng’ Mỹ.
Khởi nguồn ý tưởng ‘Vòm vàng’ thực chất xuất phát từ Mỹ khi Tổng thống Donald Trump đề xuất vào tháng 5/2025 một chương trình quốc phòng trị giá 175 tỷ USD nhằm xây dựng hệ thống phòng thủ tên lửa toàn cầu gồm hơn 1.000 vệ tinh cùng các tổ hợp đánh chặn đa tầng đặt ở đất liền, Hawaii và Alaska. Tuy nhiên chương trình này vẫn đang ở giai đoạn nghiên cứu sơ bộ và đối mặt nhiều khó khăn về kỹ thuật cũng như tích hợp dữ liệu phân mảnh giữa vô số thiết bị của nhiều nhà thầu khác nhau.
Tướng Michael Guetlein thuộc Lực lượng Không gian Mỹ từng thừa nhận rằng sự thiếu chắc chắn về kiến trúc kỹ thuật khiến cho việc triển khai cụ thể của chương trình chưa rõ ràng và khả năng vận hành thực tế dự kiến chỉ hoàn thành vào năm 2028 – tức còn rất lâu nữa mới có thể áp dụng thực tiễn chiến đấu. Ngược lại, Trung Quốc đã đi trước bằng cách thử nghiệm thành công nguyên mẫu hoạt động thực tế ngay từ năm 2025 cho thấy tốc độ phát triển vượt trội so với đối thủ cạnh tranh hàng đầu này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố hệ thống phòng thủ tên lửa ‘Vòm vàng’.
Sự xuất hiện của ‘Golden Dome’ không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu về công nghệ quốc phòng của Trung Quốc mà còn minh chứng vai trò ngày càng quan trọng của trí tuệ nhân tạo cùng xử lý dữ liệu lớn trong chiến tranh hiện đại. Hệ thống có tiềm năng mở rộng phương thức ứng phó trước các mối đe dọa mới như vũ khí siêu thanh hay tên lửa hành trình phức tạp; bên cạnh đó còn góp phần thúc đẩy phát triển các ứng dụng dân sự như giám sát môi trường toàn cầu một cách hiệu quả hơn.
Dù vậy, giới chuyên gia cảnh báo nguyên mẫu vẫn cần kiểm chứng thêm về độ ổn định lâu dài và khả năng mở rộng để trở thành lớp chắn đáng tin cậy cho an ninh quốc gia một cách toàn diện nhất. Với tốc độ phát triển này, ‘Vòm vàng’ của Trung Quốc có thể tái định hình chiến lược phòng thủ thế giới và buộc nhiều nước phải tăng tốc chạy đua công nghệ để bắt kịp xu hướng mới đầy thách thức.
Một lần nữa Bắc Kinh chứng minh họ không chỉ bắt kịp mà còn dẫn đầu cuộc chơi trong lĩnh vực công nghệ cao quốc phòng, tạo bước ngoặt quan trọng cho thế giới an ninh toàn cầu trong những năm tới.
