Crystal Palace
Mạng lưới điện quốc gia đang phải ứng phó với sự gia tăng đột biến nhu cầu tiêu thụ điện, đặc biệt đến từ các trung tâm dữ liệu và các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế số đã kéo theo áp lực lớn lên hệ thống cung cấp điện, trong khi nguồn điện ngày càng đa dạng với sự xuất hiện mạnh mẽ của năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời. Trước bối cảnh đó, việc áp dụng công nghệ số hóa và trí tuệ nhân tạo vào quản lý lưới điện trở thành yếu tố then chốt để bảo đảm vận hành hiệu quả và bền vững.
Các trung tâm dữ liệu hiện đại dành cho AI có mức tiêu thụ điện năng khổng lồ, dao động từ vài trăm MW lên tới hàng GW, vượt xa so với các trung tâm dữ liệu truyền thống. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về một chiến lược năng lượng không chỉ đáp ứng đủ công suất mà còn phải bảo đảm nguồn điện sạch và ổn định nhằm duy trì hoạt động liên tục của các hệ thống quan trọng này. Báo cáo nghiên cứu thị trường AI tại Việt Nam dự báo đến năm 2040, lĩnh vực AI có thể đóng góp hơn 130 tỷ USD vào nền kinh tế quốc gia, làm tăng thêm nhu cầu chuẩn bị hạ tầng năng lượng vững chắc.
Mặc dù tiềm năng phát triển là rất lớn, các nhà đầu tư vẫn còn băn khoăn về sự ổn định nguồn cung điện, nhất là trong những thời điểm cao điểm mùa hè có thể gây ra tình trạng thiếu hụt cục bộ. Bên cạnh giá cả, sự ổn định và tính sạch của nguồn điện là ưu tiên hàng đầu được họ quan tâm nhằm đảm bảo vận hành ổn định của trung tâm dữ liệu.
Để giải quyết các thách thức này, doanh nghiệp sản xuất và phân phối điện quốc gia đã áp dụng nhiều giải pháp công nghệ tiên tiến. Theo chia sẻ từ đại diện một công ty chuyên về giải pháp tự động hóa và số hóa tại khu vực Đông Nam Á, họ đang cung cấp các phần mềm quản lý giúp tối ưu hóa vận hành lưới điện cho đơn vị này. Một trong các chính sách nổi bật là phát triển Hệ thống quản lý nguồn điện phân tán (DERMS), cho phép tích hợp hiệu quả các nguồn năng lượng tái tạo đang ngày càng mở rộng như điện mặt trời và điện gió cùng với hệ thống lưu trữ năng lượng.
Nhờ kết hợp với nền tảng phân tích dữ liệu lớn và ứng dụng trí tuệ nhân tạo, DERMS có khả năng dự báo chính xác nhu cầu tiêu thụ, điều chỉnh vận hành phù hợp để giảm thiểu rủi ro mất cân bằng và nâng cao độ tin cậy của lưới điện. Đây là bước tiến quan trọng giúp hệ thống thích nghi linh hoạt với biến động cung cầu trong bối cảnh nguồn năng lượng tái tạo ngày càng chiếm tỷ trọng lớn.
Không chỉ tập trung mở rộng nguồn cung, việc tăng cường tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả cũng được ưu tiên hàng đầu. Lãnh đạo đơn vị hợp tác công nghệ nhận định rằng tiết kiệm khoảng 5% tổng lượng điện tiêu thụ sẽ dễ dàng hơn nhiều so với việc tăng thêm 5% công suất phát bằng cách bổ sung nguồn mới. Việc kiểm soát chặt chẽ quá trình sử dụng sẽ góp phần giảm áp lực lên hệ thống và nâng cao hiệu quả vận hành.
Trong tương lai gần, các trung tâm dữ liệu sẽ đối mặt đồng thời với hai bài toán lớn: thứ nhất là nâng cao hiệu suất sử dụng điện thông qua tối ưu thiết kế hệ thống, trang thiết bị vận hành kết hợp ứng dụng AI để quản lý tiêu thụ; thứ hai là đa dạng hóa nguồn cung bằng cách tăng cường tỷ lệ năng lượng tái tạo và hạn chế phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch như than đá theo Quy hoạch Điện VIII. Đồng thời cũng xem xét bổ sung các lựa chọn mới như năng lượng hạt nhân nhằm đảm bảo an ninh năng lượng theo cam kết giảm phát thải đã đăng ký tại hội nghị COP26.
Theo đánh giá từ chuyên gia khoa học thuộc cơ quan lập pháp quốc gia, sắp tới đây Việt Nam sẽ tiếp nhận nhiều doanh nghiệp đổi mới sáng tạo hàng đầu thế giới triển khai hoạt động tại nước ta. Do đó, xây dựng đầy đủ cơ sở hạ tầng cũng như hệ sinh thái hỗ trợ cho sự phát triển công nghệ cao là yêu cầu bắt buộc để tận dụng cơ hội phát triển kinh tế số gắn liền với AI. Đây vừa là thách thức vừa là động lực thúc đẩy quá trình số hóa và hiện đại hóa mạng lưới điện quốc gia nhằm đáp ứng nhu cầu tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm tới.
Ông Đồng Mai Lâm tại họp báo ngày 17/9
