Crystal Palace
Trong bối cảnh chiến tranh hiện đại đòi hỏi sự kết hợp hoàn hảo giữa tốc độ triển khai và sức công phá mạnh mẽ, hệ thống pháo phản lực GMARS đang nổi lên như một bước đột phá mang tính cách mạng. Được đồng phát triển bởi Đức và Mỹ, GMARS sở hữu tốc độ tối đa lên đến 100km/h cùng tầm bắn vượt trội lên tới 700km, đồng thời sở hữu hỏa lực gấp đôi so với phiên bản HIMARS của Mỹ. Những đặc điểm này không chỉ giúp GMARS trở thành hệ thống pháo phản lực hàng đầu châu Âu mà còn có tiềm năng thay đổi cục diện trên chiến trường trong tương lai gần.
Hệ thống GMARS. Ảnh: Rheinmetall.com
GMARS (Global Mobile Artillery Rocket System) là sản phẩm hợp tác chiến lược được khởi động từ năm 2023 giữa Rheinmetall – tập đoàn hàng đầu Đức về xe cơ giới quân sự – và Lockheed Martin – thương hiệu tên tuổi với hơn nửa thế kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực tên lửa. Sự xuất hiện của hệ thống này được xem là câu trả lời cho nhu cầu nâng cấp quân sự cấp thiết của châu Âu sau những diễn biến đặc biệt trên chiến trường Đông Âu, đặc biệt là xung đột Nga-Ukraine, khi các mẫu pháo phản lực truyền thống như MARS II đã phần nào lỗi thời. Được trình làng tại triển lãm Eurosatory 2024 ở Paris, GMARS không chỉ nâng cao hiệu suất so với HIMARS mà còn thể hiện tinh thần tự chủ sản xuất khi hơn 80% linh kiện do châu Âu cung ứng.
Rheinmetall hợp tác Lockheed Martin tạo ra GMARS. Ảnh: armyrecognition.com
Điểm nhấn công nghệ của GMARS nằm ở khả năng vừa duy trì tính cơ động cao vừa tăng cường hỏa lực vượt trội. Khác biệt lớn nhất so với HIMARS chính là cấu hình launcher kép cho phép phóng đồng thời hai pod rocket, tức khoảng 12 quả rocket dẫn đường hoặc hai tên lửa ATACMS cùng lúc. Tính năng này giúp nhân đôi sức công phá chỉ trong một lần khai hỏa. Bên cạnh đó, GMARS sở hữu tầm bắn linh hoạt từ mức thấp khoảng 22km với rocket nhỏ đến tận hơn 400km đối với loại PrSM, thậm chí đạt tới 700km trong các phiên bản nâng cấp tương lai. Điều này đem lại lợi thế chiến thuật vượt trội khi có thể đánh sâu vào lãnh thổ đối phương mà không phải tiếp cận vùng nguy hiểm.
Video: Rheinmetall/defensefeeds.com
Về mặt nền tảng, GMARS sử dụng xe bánh lốp HX 8×8 của Rheinmetall dài gần 10 mét và rộng hơn 2,5 mét, trọng lượng dưới 40 tấn đầy tải. Xe này có thể đạt vận tốc tối đa lên tới 100 km/h và phạm vi hoạt động xa đến 700 km trên nhiều dạng địa hình khác nhau tại châu Âu mà không cần dàn trải cầu đường đặc biệt như các hệ thống bánh lốp nhỏ hơn trước đây. Hệ thống dẫn đường kết hợp định vị quán tính và GPS hỗ trợ định vị mục tiêu chính xác cả trong lập kế hoạch trước và tác chiến động thời gian thực, đồng thời loại bỏ nhu cầu dùng chân chống để ổn định khi khai hỏa. Tính năng bắn rồi nhanh chóng rút lui cũng góp phần gia tăng khả năng sống sót khi bị phản kích.
Một bệ phóng GMARS khai hỏa một quả tên lửa dẫn đường trong cuộc thử nghiệm bắn đạn thật ngày 4/8/2025. Ảnh: Rheinmetall.
Khả năng tương thích với đa dạng loại đạn chuẩn MFOM của NATO từ GMLRS đến các loại tên lửa hành trình mặt đất dự kiến được trang bị trong vài năm tới giúp GMARS dễ dàng hòa nhập vào hệ sinh thái vũ khí chung của liên minh mà không phát sinh chi phí bảo trì quá lớn. Hệ thống vận hành bởi chỉ hai thành viên kíp lái với cabin đủ ba người, được trang bị cần cẩu tự động phục vụ việc nạp đạn nhanh chóng dù trong bất kỳ điều kiện thời tiết nào, đồng thời thiết kế chịu được các mối đe dọa hiện đại như drone.
Quá trình sản xuất GMARS chú trọng vào yếu tố Made in Europe với khung gầm được chế tạo tại Áo và tích hợp cuối cùng ở Đức, kết hợp linh kiện nhập khẩu từ Mỹ qua kênh hợp pháp dành cho khách hàng quốc phòng. Ngoài việc Rheinmetall đảm nhận phần động cơ rocket thì Diehl Defence chuyên xử lý đầu đạn nhằm tối ưu hóa chuỗi cung ứng nội địa. Dự kiến lô thử nghiệm đầu tiên gồm năm hệ thống sẽ bàn giao vào năm 2025 sau thành công của buổi bắn thử nghiệm thực tế tháng tám cùng năm cho thấy khả năng phóng rocket dẫn đường trên launcher đôi rất hiệu quả.
Đức dự kiến sử dụng GMARS để thay thế dần cho đội pháo phản lực M270 MLRS đã cũ và đã chuyển giao một số khẩu MARS II cho Ukraine, đồng thời mở rộng xuất khẩu sang các quốc gia NATO như Ba Lan, Estonia, Latvia hay Romania – những nước từng trang bị HIMARS nhưng mong muốn sở hữu phiên bản phù hợp hơn với tiêu chuẩn châu Âu và hỏa lực mạnh mẽ hơn.
Không đơn thuần chỉ là một phương tiện pháo binh mạnh mẽ, GMARS còn được đánh giá như yếu tố then chốt góp phần củng cố thế trận răn đe chiến lược của NATO giữa căng thẳng khu vực Đông Âu đang leo thang. Với khả năng bão hòa mục tiêu cao cùng khả năng sống sót dưới áp lực phản công mạnh mẽ, GMARS đã trở thành nỗi lo ngại lớn đối với các đối thủ bên kia chiến tuyến, đặc biệt từ góc nhìn Nga khi đây được xem như phiên bản “Mỹ hóa” do Đức chế tạo – tiềm năng lan rộng ra cả Ukraine và làm phức tạp thêm tình hình xung đột.
Trong khi đó, đối với châu Âu, sự ra đời của GMARS tượng trưng cho bước tiến quan trọng trong quá trình tự chủ quốc phòng cũng như tăng cường sức mạnh liên minh khu vực thông qua việc giảm thiểu lệ thuộc vào nguồn cung vũ khí Mỹ truyền thống. Với tốc độ nhanh hơn, hỏa lực mạnh gấp đôi HIMARS và phạm vi bắn xa hơn đáng kể, GMARS là hiện thân của công nghệ pháo binh tiên tiến nhất hiện nay, sẵn sàng định hình phương thức tác chiến mới khi những quả rocket đầu tiên được phóng đi chính thức vào năm 2025.
