Crystal Palace
Bóng đá không chỉ hấp dẫn người hâm mộ bởi những trận đấu kịch tính mà còn chứa đựng nhiều bí ẩn tài chính phức tạp. Từ các khoản đầu tư khổng lồ cho World Cup, những bê bối liên quan đến trọng tài, đến các vụ việc nghi vấn về tham nhũng trong FIFA đều cho thấy sức ảnh hưởng mạnh mẽ của dòng tiền trong thể thao vua. Cùng tìm hiểu sâu hơn về sáu vụ việc nổi bật đã và đang gây xôn xao dư luận thể thao, giúp độc giả có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn về mặt tài chính bóng đá hiện nay.
World Cup 2022 tại Qatar được biết đến là kỳ giải tốn kém nhất lịch sử với con số đầu tư lên tới 229 tỷ USD cho cơ sở hạ tầng trong suốt 11 năm chuẩn bị. Tuy nhiên, phần lớn số tiền này không dành riêng cho tổ chức giải đấu mà nằm trong dự án phát triển quốc gia Vision 2030, bao gồm việc xây dựng hệ thống tàu điện ngầm hiện đại tại Doha, nâng cấp sân bay quốc tế Hamad và thành phố Lusail hoàn toàn mới. FIFA chỉ xác nhận khoảng 6,5 tỷ USD được chi cho các sân vận động và cơ sở vật chất phục vụ trực tiếp World Cup. Các chuyên gia kinh tế thể thao đánh giá nếu loại trừ chi phí phát triển hạ tầng chung, tổng ngân sách thực tế của giải khoảng từ 15 đến 20 tỷ USD, vẫn là mức cao nhưng không đến mức gây sốc như công bố ban đầu. Mặc dù lợi nhuận trực tiếp từ vé bán hay bản quyền truyền hình không quá lớn, Qatar đã thành công trong việc nâng cao thương hiệu quốc gia trên bản đồ thể thao thế giới.
Đồng hồ đếm ngược World Cup 2022 ngày 12/10/2022 tại Doha, Qatar.
Một trong những bê bối lớn chấn động La Liga liên quan đến câu lạc bộ Barcelona và cựu phó chủ tịch trọng tài Jose Maria Enriquez Negreira. Trong gần hai thập kỷ, Barca đã chuyển hơn 8,5 triệu USD cho công ty DASNIL 95 của ông Negreira với lý do mua các báo cáo phân tích cách cầm còi của trọng tài nhằm giúp cầu thủ thích ứng trên sân. Tuy nhiên, công tố Tây Ban Nha nghi ngờ đây là hình thức mua chuộc trọng tài vì không có bằng chứng cụ thể chứng minh dịch vụ được cung cấp tương xứng với khoản tiền khổng lồ này. Vị trí của Negreira cho phép ông ảnh hưởng trực tiếp đến việc phân công trọng tài tại La Liga. Mặc dù Barca phủ nhận mọi hành vi sai trái, sự việc vẫn khiến hình ảnh đội bóng bị tổn hại nghiêm trọng và chưa có kết luận cuối cùng sau nhiều phiên điều tra.
Barca và bê bối với trọng tài Negreira.
Quá trình lựa chọn quốc gia chủ nhà cho World Cup các năm 2018 và 2022 từng gây ra nhiều tranh cãi khi Nga và Qatar bất ngờ chiến thắng trước những ứng viên mạnh như Anh, Mỹ hay Nhật Bản. Báo cáo dài hơn 400 trang do luật sư Michael Garcia thực hiện tiết lộ nhiều bằng chứng về các cuộc gặp gỡ bí mật, hợp đồng tài trợ mập mờ và các chuyến đi xa hoa giữa quan chức FIFA với đại diện hai nước này. Tuy nhiên FIFA chỉ công bố phiên bản rút gọn mang tính bao biện không đủ bằng chứng rõ ràng nên García đã từ chức vì cho rằng báo cáo bị chỉnh sửa vô lý. Các cuộc điều tra tiếp theo của FBI và một số cơ quan châu Âu tập trung vào việc tham nhũng liên quan bản quyền truyền hình hơn là quy trình bầu chọn chủ nhà. Các tình tiết như khoản tiền chuyển cho con gái một quan chức FIFA vẫn chưa được làm rõ khiến nghi vấn về tính minh bạch của các lá phiếu lúc đó vẫn còn treo lơ lửng.
Lễ khai mạc World Cup ngày 14/6/2018 ở Nga.
Man City nổi lên như một thế lực mới nhờ sự hậu thuẫn tài chính mạnh mẽ từ giới chủ UAE nhưng cũng vướng phải hàng trăm cáo buộc vi phạm công bằng tài chính từ Liên đoàn Ngoại hạng Anh. Hơn một trăm cáo buộc tập trung vào hành vi khai khống doanh thu hợp đồng tài trợ với các công ty liên quan trực tiếp đến Abu Dhabi nhằm tăng nguồn thu nhập giả tạo để vượt qua quy định kiểm soát chi tiêu. Phiên điều trần cuối năm 2024 diễn ra kín đáo và chưa có kết quả công khai khiến tương lai của nhiều danh hiệu Man City đạt được đứng trước dấu hỏi lớn. CLB luôn khẳng định mọi hoạt động đều hợp pháp nhưng những cáo buộc này góp phần làm dấy lên nỗi lo về sự công bằng trong bóng đá hàng đầu châu Âu.
Man City nâng danh hiệu Champions League trên sân Ataturk, thành phố Istanbul.
World Cup năm 2006 tại Đức từng được xem là lễ hội bóng đá tuyệt vời nhưng sau đó nhiều nghi vấn về quỹ đen xuất hiện xoay quanh chiến dịch giành quyền đăng cai của nước chủ nhà. Theo điều tra của báo chí Đức, một quỹ bí mật trị giá khoảng 12,4 triệu USD được lập ra với nguồn tiền lớn do một giám đốc Adidas đóng góp nhằm chi trả cho những khoản không minh bạch. Một số khoản tiền được gửi lại FIFA dưới dạng chương trình văn hóa rồi quay lại ban tổ chức theo cách vòng vo khiến người ta đặt câu hỏi về mục đích thực sự của nó. Mặc dù lãnh đạo chiến dịch như Franz Beckenbauer nhiều lần bác bỏ nhưng sự biến mất các tài liệu quan trọng cùng việc vụ kiện đình chỉ do hết thời hiệu khiến nghi vấn về sự trong sạch của quá trình này vẫn chưa bao giờ hoàn toàn lắng xuống.
Beckenbauer trong buổi giới thiệu mẫu bóng vàng cho vòng chung kết World Cup 2006.
Thương vụ Neymar là minh chứng điển hình cho sự phức tạp và thiếu minh bạch trong giao dịch chuyển nhượng bóng đá hiện đại. Khi Barca chiêu mộ anh từ Santos năm 2013 với mức phí công bố khoảng 66 triệu USD thì sau đó hàng loạt hợp đồng song song bị phanh phui làm tổng giá trị thực tế vượt trên 93 triệu USD. Những giao dịch này không đưa vào báo cáo tài chính nhằm giữ chân Neymar trước sự cạnh tranh từ Real Madrid. Santos chỉ nhận khoảng nhỏ so với tổng số tiền, phần lớn thuộc về gia đình cầu thủ này. Sau đó Neymar tạo nên thương vụ kỷ lục thế giới sang PSG trị giá tới gần 253 triệu USD vào năm 2017 – con số được cho là thông qua các hợp đồng tài trợ định giá cao để tránh vi phạm luật Công bằng Tài chính UEFA áp dụng tương tự như trường hợp Man City. Dù UEFA từng mở cuộc điều tra nhưng cuối cùng chưa có án phạt nào được đưa ra.
Neymar trong trận lượt về bán kết Champions League gặp Man City trên sân Etihad.
Sáu vụ việc kể trên phản ánh rõ nét rằng bóng đá hiện đại không chỉ xoay quanh kỹ thuật hay chiến thuật mà còn chịu tác động mạnh mẽ bởi dòng vốn khổng lồ và những bí mật khó giải mã xoay quanh tài chính. Nhiều bí mật vẫn còn khuất tất hoặc vượt quá thời hạn điều tra khiến người hâm mộ khó có thể hiểu hết bức tranh toàn cảnh phía sau ánh hào quang sân cỏ.
