Pogba có đá tiền vệ trụ được không?

Dù những thông tin cho rằng Solskjaer sẽ xây dựng Man Utd đá tấn công hơn với sơ đồ xuất phát 4-3-3 mới chỉ nằm trong phạm vi là các phán đoán của truyền thông nhưng nó cũng đã khiến dư luận dấy lên câu hỏi “Có an toàn không khi Pogba đá tiền vệ trụ?”.

Để trả lời câu hỏi mà nhiều ủng hộ viên Man Utd đang băn khoăn này, có lẽ chúng ta cần làm rõ 3 yếu tố cơ bản nhất của vấn đề. Thứ nhất, một sơ đồ 4-3-3 cơ bản vận hành với hàng tiền vệ thế nào. Thứ hai, các đòi hỏi đối với tiền vệ trụ là gì. Và cuối cùng, Pogba có những gì, chưa có những gì cho vị trí thiết yếu ấy. 

Về cơ bản, tiền vệ trong một sơ đồ 4-3-3 cơ bản vận hành với một tiền vệ trụ và hai tiền vệ trung tâm. Tiền vệ trụ giữ nhiệm vụ giữ nhịp cho cả đội bóng, phân phối bóng, hỗ trợ cả tấn công lẫn phòng ngự… trong khi hai tiền vệ còn lại có xu hướng chơi phía sau bộ 3 tấn công ở trên. Từ cơ bản này, biến thiên qua thời gian, với những phát triển mới, hàng tiền vệ trong sơ đồ 4-3-3 được các HLV biến hoá hơn trong thực chiến do tính cơ động, linh hoạt và đa nhiệm của các tiền vệ hiện đại.

Trong các loại tiền vệ trụ cơ bản, người ta cũng phân loại ra làm 3 nhóm. Nhóm thứ nhất là dạng tiền vệ trụ đánh chặn (destroyer) mà điển hình là những cái tên lừng danh ngày xưa như Makelele, Mascherano, Mikel, Davids… Thực tế, kiểu mẫu tiền vệ này gần như đã không còn đất diễn ở bóng đá hiện đại bởi đòi hỏi chất lượng chuyền bóng đối với cá nhân cầu thủ đã cao hơn rất nhiều. Khi mà thủ thành còn bắt buộc phải chơi chân tốt thì không lẽ gì một HLV lại “nuôi” một tiền vệ chỉ biết thu hồi bóng đơn thuần và thực hiện các đường chuyền đơn giản nhất cho người ở gần mình nhất.

Dạng thứ hai là các tiền vệ tổ chức từ phía sau (deep lying playmaker) kiểu như hình mẫu Scholes, Pirlo, Busquets. Họ cần có tầm nhìn chiến thuật tốt, chuyền bóng dài chuẩn xác và có thể phát động tấn công từ tuyến dưới. Khi đội kiểm soát bóng, họ chính là trái tim của đội và khi đội không có bóng, họ di chuyển rất thông minh để chọn các vị trí chuẩn xác nhất.

Dạng thứ ba là mẫu tiền vệ trụ toàn năng, kết hợp được cả chất thép của dạng thứ nhất và kỹ năng, bộ óc của dạng thứ hai. Vieira, Yaya Toure là những tiền vệ trụ toàn năng như vậy. Những tiền vệ này rất phù hợp với các môi trường bóng đá đòi hỏi thể lực cao và do đó, họ cũng cần phải có một tốc độ tốt để phù hợp với nhịp độ thi đấu ấy.

Yaya Toure là mẫu tiền vệ toàn năng

Để có thể đáp ứng được vị trí tiền vệ trụ, một cầu thủ nhất thiết phải có được các tố chất cơ bản phù hợp. Hội tụ các tố chất đòi hỏi này là không đơn giản chút nào và do đó, không phải ai cũng có thể trở thành một tiền vệ trụ đạt yêu cầu. Nhiều cầu thủ từng xuất thân từ vị trí này nhưng sau những đào thải mạnh mẽ trên sân đấu, họ đã phải buộc thay đổi sang vị trí khác mới có thể phát triển hơn chỉ vì họ thiếu, hoặc yếu, ở một vài tố chất cơ bản.

Thứ nhất, một tiền vệ trụ cần phải biết chọn vị trí dễ dàng hỗ trợ đồng đội nhất. Đơn cử, tiền vệ trụ phải luôn ở vị trí dễ nhận bóng từ hai trung vệ và luôn mang lại cho hai hậu vệ biên các giải pháp chuyền bóng giải toả. Nhiều tiền vệ trụ đã khiến hàng thủ đội nhà mắc lỗi khi đang kiểm soát bóng chỉ vì anh ta chọn sai vị trí và từ đó dẫn tới việc bị đối phương cướp bóng và phản công nguy hiểm.

Thứ hai, tiền vệ trụ phải xoay trở tốt, nhanh nhẹn và có kỹ năng phòng ngự 1 đối 1 tốt. Ngoài ra, anh ta cũng cần phải biết che chắn tốt khi nhận bóng ở bất kỳ góc nào trong không gian hoạt động của mình. Chính vì tiền vệ trụ là cầu thủ cầm nhịp của toàn đội nên anh ta sẽ có xu hướng nhận được nhiều đường chuyền từ đồng đội và việc bảo vệ được quả bóng ngay từ nhịp chạm đầu tiên là tối quan trọng bởi bản thân vị trí này cũng là điểm mà đối thủ thích tạo áp lực lên thường xuyên nhất.

Thứ ba là khả năng chuyền bóng toàn diện ở nhiều cự ly khác nhau: ngắn, dài, trung bình. Chính vì tiền vệ trụ là người giữ nhiệm vụ phát động tấn công nên khả năng chuyền bóng của anh ta là tối quan trọng. Chuyền cho ai, chuyền vào đâu, chuyền như thế nào, chuyền lúc nào là những quyết định tổng hợp cần phải được đưa ra nhanh chóng và các quyết định đúng thường dễ tạo ra bước ngoặt lớn cho trận cầu. Không những thế, kỹ năng chuyền đa dạng của tiền vệ trụ cũng cần phải được nâng tầm lên như chuyên gia. Chuyền điểm rơi, chuyền xuyên tuyến, chuyền má ngoài, chuyền chuyển hướng vv và vv, tất cả đều cần được một tiền vệ trụ thực hiện nhuần nhuyễn như là bản năng chứ không còn là kỹ năng đơn thuần.

Busquets là tiền vệ trụ đỉnh nhất thập niên 2010

Cuối cùng là khả năng quan sát đồng đội và kiểm soát bóng tốt trước áp lực cúa đối thủ. Việc quan sát để nhận biết khi nào đồng đội đang trong tình thế nào, anh ta di chuyển ra sao, anh ta nhận bóng ở đâu với đường chuyền kiểu gì thì hợp lý nhất. Và trong khi quan sát như thế, giữ được bóng trước các đối thủ đang “săn” mình là nhiệm vụ bắt buộc với một tiền vệ trụ.

Như vậy, chúng ta bắt đầu nhìn lại xem Pogba có những gì. Nói thẳng, Pogba có gần như toàn bộ các kỹ năng kể trên nhưng anh chưa mạnh ở hai điểm. Thứ nhất là Pogba không mạnh trong tranh chấp phòng ngự 1 đối 1. Và thứ hai là Pogba không mạnh ở việc kiểm soát bóng khi gặp áp lực cao. Và cả hai điểm không mạnh này của Pogba lại vô cùng nghịch lý ở chỗ: thực tế, tố chất của anh rất mạnh ở hai điểm này nhưng thể hiện của anh thì không.

Ở phòng ngự, Pogba thực sự rất khôn ngoan và hiệu quả khi 1 đối 1 nhờ vào kỹ thuật, thể hình, thể lực. Nhưng cơ bản, thứ làm anh không thể hiện được cái mạnh ấy là  thái độ phòng ngự. Việc được quen chơi với các chuyên gia đánh chặn từ cấp CLB lên đến đội tuyển tạo cho Pogba thói quen xấu: hơi vô trách nhiệm khi cần lui về hỗ trợ phòng ngự nhiệt tình.

Ở kiểm soát bóng, hoạ có điên mới nói Pogba kiểm soát bóng không hay. Nhưng cái đáng ngại nhất chính là chính Pogba biết mình hay, nên thành ra nhiều khi… mất hay. Sự chủ quan của anh về kỹ thuật cá nhân của mình khiến anh thích rườm rà trình diễn không cần thiết. Và đó là nhược điểm lớn nhất mà một tiền vệ trụ phải khắc phục bởi đó là vị trí cần an toàn. Nếu anh ta mất bóng, lập tức hai trung vệ sẽ là người gánh hậu quả đầu tiên.

Pogba hay, nhưng vì hay mà đôi khi hóa dở

Điều đáng ngại là hai điểm mà Pogba chưa mạnh này lại là hai điểm quan trọng nhất đối với một tiền vệ trụ. Vậy thì Man Utd sẽ ra sao nếu Solskjaer quyết chơi 4-3-3 với Pogba sắm vai tiền vệ trụ đây?

Sẽ là mạo hiểm vô cùng, nếu không nói là tự sát, nếu Man Utd để Pogba chơi tiền vệ trụ độc lập mà anh không hề có cải thiện chính mình ở hai điểm cốt tử kể trên. Chúng ta có thể tin vào sự thay đổi của Pogba, một cầu thủ rất chuyên nghiệp, nhưng thay đổi thói quen không phải một sớm một chiều mà thành. Vậy thì Solsa có phương án nào khác để có thể tiếp tục theo đuổi 4-3-3 một cách an toàn hay không. 

Nói thẳng, phương cách là có, và rất có thể chính Solsa đã cải thiện thêm phương án của mình sau khi quan sát Ý ở EURO 2020. Chẳng phải tuyển Ý đã lên ngôi vô địch nhờ vào sơ đồ xuất phát 4-3-3 với một tiền vệ trụ trong sơ đồ ấy là Jorginho đó sao?

Thực chất, sơ đồ xuất phát và sơ đồ thực chiến khác nhau khá nhiều. Tuyển Ý xuất phát với 4-3-3 cùng một tiền vệ trụ duy nhất là Jorginho nhưng thực chiến, họ lại chơi 3-2-4-1 với 2 trụ là Jorginho và Verratti. Chính điều đó tạo cho Ý sự chắc chắn ở tuyến dưới cùng diện mạo tấn công dồn dập ở tuyến trên. Và Solsa hoàn toàn có thể biến Man Utd của mình từ 4-3-3 xuất phát với 1 trụ duy nhất nhưng trở thành 2 trụ thực chiến ở mùa giải 2021/22 này. 

Tất nhiên, Man Utd không nhất thiết phải Ý hoá mình để chơi y chang sơ đồ thực chiến 3-2-4-1 như Azzurri của Mancini nhưng với những nhân tố trong tay, từ 4-3-3 xuất phát, họ có thể biến hoá thành 2-4-4, 2-4-1-3 hoặc 2-4-3-1 khi thực chiến kiểm soát bóng. Trong tay Solsa, ông có đủ các nhân tố để tạo ra một Man Utd như thế và nếu đó là sự thực, họ sẽ rất đáng xem ở mùa này.

Phải chẳng Ole Solskjaer đã nhìn cách Ý chơi để thay đổi Man Utd?

Hãy hình dung, nếu như bên cạnh Pogba và Fernandes, Man Utd có một tiền vệ giỏi đánh chặn nữa như McTominay, Matic hoặc lý tưởng hơn là mua Declan Rice, hàng tiền vệ ấy có thể biến đổi thế nào. Từ 1 trụ duy nhất là Pogba, họ có thể xoay thành 2 trụ thực chiến là Pogba – Rice/Matic/McTominay. Khi đó, Shaw và Wan-Bissaka (hay lý tưởng hơn là mua được Trippier) sẽ là hai biên thủ (wingback) trấn giữ hai hành lang. Fernandes chơi hỗ trợ bộ 3 tấn công ở trên hoặc có thể là một mũi nhọn thâm nhập vòng 16m50 như một tiền đạo thứ 4 khi cần.

Với phương án xoay hai trụ thực chiến này, rủi ro từ Pogba sẽ được giảm đi đáng kể. Hơn nữa, nếu mua được một tiền vệ trụ đích thực, có năng lực, Solsa hoàn toàn có thể giúp Pogba tái hiện lại được phong độ của anh ở tuyển Pháp, nơi mà anh luôn có một Kante đi theo “kèm cặp hỗ trợ” mình.

Có thể, Solsa tính tới phương án này chứ không hẳn ông ngây thơ đến mức liều lĩnh đánh tất tay vào canh bạc Pogba. Lý do để ông hướng tới nó cũng có thể bởi vì cặp tiền vệ trụ McTominay – Fred có thể rất tốt trong kiểm soát, khống chế, phòng ngự nhưng ở khâu chuyền bóng thì còn chưa đạt được yêu cầu để tạo nên một Man Utd có thể gây ra nhiều đột biến.

Nhưng câu chuyện cuối cùng vẫn phải quay về với thị trường chuyển nhượng. Liệu Man Utd có giữ Pogba hay không khi PSG đang muốn lôi kéo cầu thủ rất có ảnh hưởng với Mbappe này? Thực tế, để mất một cầu thủ giỏi như Pogba là đáng tiếc nhưng không hẳn là thảm hoạ. Nhiều khi, đó lại là cơ hội mới cho Man Utd. Dù gì đi nữa, số tiền bán Pogba cũng đủ để Man Utd có thể mua được Declan Rice và một cầu thủ “giỏi nhưng dễ bảo hơn” là Camavinga. Nếu có cặp tiền vệ trụ Rice – Camavinga, thực sự Man Utd có thể sẽ nguy hiểm hơn rất nhiều.

Hà Quang Minh