Thủ môn Euro 2020: Xuất sắc nhưng chưa xuất chúng?

Gianluigi Donnarumma hoặc Jordan Pickford sẽ là thủ môn xuất sắc nhất Euro 2020, tùy thuộc vào kết quả cuối cùng của trận chung kết với sự tham dự của cả hai đội tuyển họ đại diện.

Donnarumma và Pickford đều đã thể hiện sự đáng tin trong khung gỗ khi có cho mình thứ hạng cao nhất trong bảng xếp hạng giữ sạch lưới. Pickford giữ sạch lưới 5 trận liên tiếp và chỉ đầu hàng từ tình huống đá phạt cố định của Mikkel Damsgaard. Trong khi đó, Donnarumma sau 3 trận trắng lưới vòng bảng đã phải hứng chịu tần suất 1 bàn thua/trận trong giai đoạn knockout. Dẫu vậy, với một bàn thua từ chấm phạt đền và hai tình huống mở với tổng chỉ số bàn thắng kì vọng chỉ 0.78, Donna gần như không thể làm gì khác trước hai pha bóng hiểm hóc của Sasa Kalajdzic và Alvaro Morata.

Trên thực tế, Euro 2020 là nơi không ít thủ môn chứng minh được khả năng bản thân. Thông số chân phương nhất để đánh giá năng lực cho vị trí gác đền chắc chắn là khả năng cứu thua. VAR được áp dụng đồng nghĩa với con số kỉ lục các tình huống penalty xảy ra tại một kì Euro. Tuy nhiên, gần 40% số quả phạt đền, 6/16 tình huống, không được thực hiện thành công hoặc cần tới lần chạm bóng thứ 2 để chuyển hóa cơ hội. Ngoài ra, 1/3 cú sút từ chấm 11m trong các loạt luân lưu cũng đã bị cản phá bởi 6 thủ môn khác nhau.

Các thủ môn cản phá thành công penalty ở EURO 2020

Trong số 16 thủ môn thực hiện 10+ lần cứu thua tại Euro năm nay, 1/4 các thủ môn phải thực hiện trung bình nhiều hơn 4 lần cản phá mỗi trận. Dữ liệu cứu thua các thủ môn đã thực hiện tại Euro 2020, 287 lần, với trận chung kết ở phía trước, đã nhỉnh hơn về con số so với Euro 2016 với chỉ 274 lần. Màn trình diễn của những người gác đền đã giúp đội bóng của họ sở hữu thành tích tốt hơn, đồng thời ngăn cản tỉ số dẫn tới kết quả tồi tệ hơn cho đội nhà.

Không ai có thể quên được màn trình diễn xuất sắc của Yann Sommer trước Pháp và Tây Ban Nha giúp Thụy Sĩ quả cảm cầm chân hai ông lớn tới loạt luân lưu. Kasper Schmeichel với sự điềm tĩnh đáng nể xuyên suốt 6 trận đấu của Đan Mạch và là trụ cột giúp “Những chú lính chì” đi sâu tới bán kết. Tomas Vaclik với tình huống cứu thua mười mươi trước Hà Lan, cản phá xuất sắc pha bóng đối mặt khung thành của Donyell Malen giúp Czech sau đó thay đổi cục diện trận đấu.

Tuy nhiên, bóng đá hiện đại đã biến đổi và đòi hỏi cao hơn từ vai trò của thủ môn. Tầm quan trọng của người gác đền không chỉ bị đánh giá qua những tình huống phản xạ cứu thua, mà giờ đây còn phải làm tốt trách nhiệm của “cầu thủ thứ 11”. Khả năng chuyền bóng, phân phối dưới điều kiện áp lực, đồng thời có chút liều lĩnh, dám hành động vượt ngoài “vùng an toàn” của vị trí thi đấu, tức khu vực vòng cấm địa.

Mbappe đá vào bên phải và Sommer dễ dàng cản phá

Trước thời điểm dính chấn thương nghiêm trọng vào năm 2017 dẫn tới nghỉ thi đấu dài hạn, với màn trình diễn ấn tượng tại World Cup 2014 và Euro 2016, Manuel Neuer đã để lại di sản sâu đậm và mở ra cuộc cách mạng toàn diện cho vị trí thủ môn hiện đại mà đến thời điểm này, có lẽ chưa cá nhân nào đủ sức vượt qua. Xét thuần túy trên thông số cứu thua, Neuer 2014 và 2016 không sở hữu chỉ số ấn tượng như nhiều cá nhân khác hiện tại, nhưng thủ thành số 1 nước Đức lại cho thấy sự áp đảo trong dữ liệu sử dụng chân. Neuer tại World Cup 2014, giải đấu mở ra định nghĩa mới về vai trò “thủ môn quét” trong bóng đá, tung ra tới 231 đường chuyền với tỉ lệ chính xác 77%, cao hơn nhiều cầu thủ tấn công tại giải năm đó. Nhìn sâu hơn, gần 1/4 số đường chuyền của Neuer được thực hiện ngoài vòng cấm địa, cho thấy sự linh hoạt và sẵn sàng di chuyển ra ngoài “vùng an toàn” để hỗ trợ đồng đội luân chuyển bóng.

Trong số 90 tình huống dứt điểm của Đức thực hiện tại World Cup 2014, 12 pha bóng có sự tham gia đóng góp của Neuer trong khâu tổ chức phát động. Không chỉ tích cực tham gia triển khai tấn công, Neuer làm tốt cả công việc truy cản với 10 tình huống phá bóng, 4 trong số đó thực hiện ngoài vòng cấm với cự li xa nhất là 34m so với khung thành. Không có được sự làm chủ của Neuer ở tuyến dưới, chắc chắn Đức 2014 không thể nào tự tin đẩy cao đội hình và triển khai lối đá có phần phiêu lưu giúp họ đoạt chức vô địch thế giới.

Các thủ môn tại Euro 2020 không cho thấy sự mạo hiểm tương tự, phần nào đến từ lựa chọn lối chơi tập thể. Thứ nhất, sự phổ biến của sơ đồ 3 trung vệ khiến tầm ảnh hưởng của thủ môn lên khâu triển khai bóng bị giảm bớt. Thứ hai, sự đề cao an toàn của các đội tuyển tại một giải đấu quốc tế với rủi ro tiềm tàng từ việc sử dụng thủ môn triển khai bóng.

Unai Simon đã có một sai lầm ngớ ngẩn trước Croatia

Tất nhiên, ngoài yếu tố tập thể, còn là lí do năng lực. Bất chấp hiện tượng Neuer nổi lên đã được 7 năm, phương thức đào tạo để tạo ra những thủ môn làm chủ trái bóng vẫn chưa thực sự hoàn thiện. Ngay cả ví dụ tiêu biểu nhất của Euro 2020 trong áp dụng trường phái này là Tây Ban Nha với thử nghiệm Unai Simon, họ cũng phải hứng chịu bàn thua ngớ ngẩn từ tình huống xử lí cá nhân sai lầm của thủ thành Athletic Bilbao. Để đào tạo ra được một thủ môn xuất sắc trong phương diện này đã khó, lắp ghép hòa hợp với lối chơi tập thể, đặc biệt ở trong môi trường đội tuyển quốc gia tập trung ngắn ngày, xem ra còn khó hơn. Không phải ở đâu cũng có điều kiện thuận lợi như Đức 2014, với nòng cốt hàng tuyển đều thi đấu với chung triết lí tại Bayern Munich.

Thủ môn xuất sắc là điều không hiếm tại Euro 2020, nhưng để chọn ra một cá nhân xuất chúng và toàn diện thì chưa. Sự hoàn mĩ và cái bóng quá lớn của Manuel Neuer xem ra sẽ cần rất lâu nữa mới có người vượt qua.

Hoàng Bách

Tin thể thao 247 & BLV Anh Quân cùng hợp tác để mang đến mùa hè Euro sôi động cho khán giả.