Crystal Palace
Tên lửa AGM-183A ARRW với tầm bắn lên đến 1.600 km và tốc độ siêu thanh vượt qua Mach 5 không chỉ đánh dấu bước tiến công nghệ quan trọng của Lockheed Martin mà còn trở thành vũ khí chủ lực trong chiến lược hiện đại hóa Không quân Mỹ. Sau giai đoạn thử nghiệm gặp nhiều khó khăn, chương trình đã hồi sinh mạnh mẽ vào năm 2025, thể hiện khả năng đột phá để vượt qua mọi hệ thống phòng thủ tiên tiến, mở ra trang mới cho chiến thuật tác chiến nhanh và chính xác.
Trong bối cảnh cạnh tranh quân sự toàn cầu ngày càng căng thẳng, đặc biệt là sự bứt phá mạnh mẽ về công nghệ siêu thanh từ các cường quốc như Trung Quốc và Nga, Mỹ tập trung phát triển các loại vũ khí có khả năng tấn công nhanh và khó bị đánh chặn nhằm duy trì ưu thế chiến lược. AGM-183A ARRW (Air-Launched Rapid Response Weapon) là một trong những dự án trọng điểm, được thiết kế để mang lại sức mạnh tấn công phản ứng nhanh trên không với độ chính xác cao và khả năng cơ động vượt trội.
Nguyên mẫu tên lửa siêu vượt âm AGM-183A
Khởi nguồn từ tháng 8 năm 2018 với hợp đồng trị giá gần nửa tỷ USD trao cho Lockheed Martin, dự án ARRW được thúc đẩy nhằm đáp ứng yêu cầu cấp thiết về vũ khí siêu thanh không hạt nhân có khả năng phản ứng cực nhanh. Đến năm 2021, chương trình này được ưu tiên hàng đầu so với các sáng kiến khác như Hypersonic Conventional Strike Weapon (HCSW), vốn bị hủy bỏ do niềm tin lớn hơn vào thiết kế boost-glide của ARRW. Mục tiêu ban đầu là tiến hành thử nghiệm bay trong giai đoạn 2021-2022 và đưa vào sử dụng sơ bộ ngay năm 2022 bằng phương thức mua sắm nhanh chóng theo quy định Section 804.
Binh sỹ lắp một quả tên lửa ARRW dưới cánh của máy bay B-52H trong các thử nghiệm
ARRW được xem là tên lửa siêu thanh phóng từ không trung đầu tiên của Mỹ bước vào giai đoạn sản xuất thương mại, hướng đến tích hợp trên các máy bay ném bom B-52H cùng nhiều tiêm kích thế hệ thứ tư như F-15EX và F-16. Dù gặp phải sự gián đoạn ngân sách khi USAF chuyển ưu tiên sang Hypersonic Attack Cruise Missile (HACM) dùng công nghệ scramjet trong năm tài chính sau năm 2023, ARRW đã bất ngờ tái xuất với những kết quả thử nghiệm đầy hứa hẹn vào năm 2025, được xác nhận sẽ tiếp tục nhận ngân sách phát triển cùng hai hệ thống hypersonic bí mật khác.
Tên lửa AGM-183A ARRW của Không quân Mỹ được cho là sẽ trở thành hệ thống tấn công siêu vượt âm đầu tiên chuyển từ giai đoạn phát triển sang mua sắm
Về mặt công nghệ, AGM-183A ARRW thuộc dòng tên lửa boost-glide, khác biệt so với các hệ thống hyposonic cruise sử dụng động cơ scramjet như HACM. Hệ thống gồm một tầng đẩy rocket nhiên liệu rắn nâng phương tiện lướt lên độ cao lớn rồi giải phóng để nó thực hiện hành trình cơ động ở tốc độ hypersonic trên Mach 5 với tầm xa khoảng 1.600 km. Chất liệu chế tạo vỏ ngoài đảm bảo chịu đựng nhiệt độ cực cao khi di chuyển ở vận tốc lớn, đồng thời cảm biến và hệ thống điện tử vẫn hoạt động ổn định dưới điều kiện khắc nghiệt này. Kiểm soát chính xác cho phép tên lửa né tránh và xuyên thủng các mạng lưới phòng thủ tích hợp tối tân.
Đầu đạn trang bị cho ARRW là loại nổ thông thường với mục tiêu nhắm tới các vị trí có giá trị chiến lược như trung tâm chỉ huy hoặc cơ sở hạ tầng then chốt, nơi thời gian phản ứng quyết định hiệu quả tác chiến. So với các chương trình cùng lúc, ARRW ưu tiên tính cơ động và tầm xa vượt trội để bổ trợ cho HACM cũng như các hệ thống tên lửa đất liền hay hải quân của Mỹ.
Quá trình thử nghiệm của dự án phản ánh sự kiên trì vượt qua thách thức kỹ thuật đáng kể. Giai đoạn từ 2020 đến 2021 chứng kiến bảy chuyến bay giữ nguyên (captive carry) trên máy bay B-52H tại căn cứ Edwards, nhưng các lần thử động cơ tăng tốc ban đầu đều thất bại hoặc chưa đạt yêu cầu tách rời hoàn chỉnh. Đặc biệt, ba lần thử trong năm 2021 bao gồm hủy bỏ chuyến bay tháng cuối năm; không thể tách rời vào tháng tư; và tuy tách rời thành công tháng bảy nhưng tầng đẩy không hoạt động hiệu quả.
Bước ngoặt quan trọng đến vào năm 2022 khi chuyến bay thử ngày 14/5 đạt tốc độ Mach 5 sau khi tách khỏi B-52, tiếp nối bởi chuyến thứ hai ngày 12/7 đánh dấu thành công trong việc hoàn tất giai đoạn dùng booster. Ngày 17/5 cùng năm, Lockheed Martin công bố thử nghiệm tăng tốc hypersonic đã hoàn chỉnh với dữ liệu thu thập hữu ích giúp nâng cao chất lượng chuyến bay tiếp theo. Năm đó cũng diễn ra sáu vụ nổ kiểm tra mặt đất nhằm thẩm định đặc tính đầu đạn, đồng thời chuyến bay “all-up-round” đầu tiên ngày 9/12 ghi nhận trúng mục tiêu như dự kiến.
Năm tiếp theo ghi nhận ba chuyến bay toàn diện: một thất bại do lớp vỏ không tách thành công song hai lần còn lại hoàn thành xuất sắc từ khâu tăng tốc đến kích nổ đầu đạn. Thử nghiệm cuối cùng diễn ra ngày 17/3/2024 tại quần đảo Kwajalein Atoll đã minh chứng cho khả năng chính xác đánh trúng mục tiêu trên mặt đất ở khoảng cách xa.
Tính đến năm 2025, sau thời gian ngừng hoạt động gần như đóng băng suốt năm trước đó, chương trình tên lửa AGM-183A ARRW đã hồi sinh mạnh mẽ nhờ thành tích thử nghiệm vượt mong đợi. Không quân Mỹ quyết định không tiến hành thêm các bài kiểm tra mới sau năm 2024 để tập trung ngân sách cho các dự án hypersonic khác như HACM và nghiên cứu công nghệ tái sử dụng động cơ siêu thanh.
ARRW được đánh giá cao về khả năng sống sót khi đối mặt với hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại nhất của đối thủ, dù dữ liệu chi tiết về hiệu suất cuối cùng vẫn còn hạn chế do những trục trặc ban đầu. Thiết kế dự kiến sẽ tích hợp đa dạng trên các loại máy bay chiến thuật như B-1, B-52 cũng như tiêm kích F-15E/EX nhằm tối ưu hóa sự linh hoạt trong tác chiến. Chiến lược phát triển đa nền tảng nhằm áp đặt áp lực tài chính lên đối phương buộc họ phải gia tăng chi phí phòng thủ đáng kể.
Những thách thức lớn nhất của chương trình nằm ở việc duy trì đà phát triển liên tục trước những thay đổi ưu tiên ngân sách và quản lý chi phí cao kèm theo nguy cơ kỹ thuật tiềm tàng vốn thường gặp ở lĩnh vực vũ khí siêu thanh. Tuy nhiên, sự phục hồi ngoạn mục năm 2025 củng cố vị thế quan trọng của công nghệ boost-glide so với mô hình scramjet truyền thống.
AGM-183A ARRW đóng vai trò then chốt trong chiến lược hiện đại hóa Không quân Mỹ bằng cách cung cấp năng lực phản ứng nhanh với phạm vi tấn công xa và độ chính xác cao vượt qua mọi hệ thống phòng thủ hypersonic của các đối thủ chủ chốt như Trung Quốc và Nga. Là vũ khí phi hạt nhân, nó góp phần gia tăng sự linh hoạt cho chỉ huy chiến trường trong việc ứng phó đa miền và xử lý những mục tiêu cần xử lý gấp về thời gian.
Việc kết hợp đa dạng hóa cùng dự án HACM tạo dựng lợi thế cạnh tranh rõ nét khi khiến đối phương phải phân bổ nguồn lực phòng thủ dàn trải hơn bao giờ hết. Ngoài ra, hợp tác quốc tế với các đồng minh như Australia qua chương trình SCIFiRE cùng sự hỗ trợ khoa học từ NASA giúp củng cố vị thế dẫn đầu Mỹ trong lĩnh vực vũ khí siêu thanh, đảm bảo khả năng răn đe hiệu quả và sức mạnh tấn công chính xác trong môi trường tranh chấp tương lai đầy biến động.
