Crystal Palace
Vạch vôi trên sân bóng đá không chỉ đơn thuần là những đường kẻ trắng mà còn là yếu tố cốt lõi quyết định sự minh bạch và công bằng trong các trận đấu. Từ việc xác định vị trí thực hiện phạt đền, quy định giao bóng đến hỗ trợ công nghệ video trợ lý trọng tài (VAR), vạch vôi đóng vai trò then chốt giúp trọng tài ra quyết định chính xác và hạn chế tranh cãi. Bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết về vạch vôi là gì, cũng như phân tích tầm quan trọng của chúng trong các tình huống phạt đền, giao bóng và ứng dụng VAR trên sân cỏ hiện đại.
Theo quy định của FIFA trong Điều Luật Sân thi đấu 2025/2026, vạch vôi bao gồm các đường kẻ được tạo nên từ vật liệu như vôi hoặc chất tương tự với bề rộng tối đa 12cm. Những đường kẻ này có thể tạo thành hình chữ nhật, vòng tròn hay cung tròn tùy thuộc vào chức năng của từng khu vực trên sân. Vạch biên giới định rõ ranh giới dọc và ngang của sân, trong khi vòng tròn trung tâm với bán kính 9,15m đánh dấu vị trí giao bóng. Khu vực gần khung thành được khoanh vùng bởi vạch 16m50 – nơi thủ môn được phép dùng tay – cùng với điểm phạt đền cách khung thành đúng 11 mét để đặt bóng thực hiện penalty. Ngoài ra, khu vực cấm địa nhỏ hơn với bán kính 5m50 cũng được quy định nhằm kiểm soát vị trí cầu thủ khi thủ môn phát bóng.
Những đường kẻ này phải được làm nổi bật bằng màu trắng hoặc màu sắc tương phản để đảm bảo tính dễ nhìn và an toàn cho cầu thủ. Sân thi đấu tiêu chuẩn dành cho các trận quốc tế thường có kích thước khoảng 105m chiều dài và 68m chiều rộng. Việc tuân thủ chính xác các thông số kỹ thuật này không những giúp trận đấu diễn ra suôn sẻ mà còn hỗ trợ hiệu quả cho công tác trọng tài cũng như hệ thống VAR.
FIFA có quy định rõ ràng về các loại vạch vôi trên sân.
Trong suốt quá trình thi đấu, vạch vôi trở thành công cụ quan trọng giúp tổ chức trận đấu một cách chuyên nghiệp và chính xác hơn. Khi thực hiện phạt đền, vị trí đặt bóng phải tuân theo điểm phạt đền đã đánh dấu sẵn, đồng thời khu vực hình chữ nhật 16m50 giới hạn cầu thủ chỉ được phép đứng ngoài phạm vi này, ngoại trừ thủ môn và người sút penalty. Điều này đảm bảo tính công bằng và đúng luật cho tình huống quan trọng nhất trận đấu. Trong khi đó, vòng tròn giữa sân giữ vai trò kiểm soát việc giao bóng; cầu thủ đội đối phương phải đứng ngoài vòng tròn này cho đến khi bóng được chạm để bắt đầu trận đấu hoặc tiếp tục sau khi ghi bàn.
Không những thế, công nghệ VAR ngày càng phát triển dựa nhiều vào sự chính xác của các đường kẻ trên sân để đưa ra những quyết định khách quan liên quan đến việt vị hay phạm lỗi trong khu vực phạt đền. Các đường biên cũng như các khu vực giới hạn giúp VAR dựng lên những đường thẳng ảo phục vụ việc phân tích điểm rơi bóng và vị trí cầu thủ chính xác đến từng centimet. Nhờ vậy, những sai sót do góc nhìn chủ quan của trọng tài đã giảm đáng kể, nâng cao độ công bằng của giải đấu.
Các Điều Luật số 1, 8 và 14 của FIFA quy định rất cụ thể về việc vạch vôi phải được kẻ rõ ràng với độ rộng không vượt quá 12cm; nếu những đường này bị nhòe hay không đạt chuẩn có thể dẫn đến việc trận đấu bị hoãn hoặc hủy bỏ. Về luật giao bóng (Điều Luật 8), tất cả các cầu thủ bên phía đối phương cần phải đứng ngoài vòng tròn trung tâm cho đến khi quả bóng được chuyền đi hợp lệ. Đặc biệt trong trường hợp phạt đền (Điều Luật 14), thủ môn bắt buộc phải giữ vị trí trên vạch khung thành và không được phép bước ra trước khi bóng được sút; nếu vi phạm có thể khiến tình huống phạt đền phải thực hiện lại hoặc thậm chí bị xử lý thẻ phạt.
Một ví dụ điển hình phản ánh tầm quan trọng của việc tuân thủ vạch vôi xảy ra tại chung kết World Cup nữ năm 2019 giữa Mỹ và Hà Lan. Trong tình huống penalty gây tranh cãi, thủ môn Hà Lan được cho là đã bước qua vạch khung thành trước khi quả sút được thực hiện. Dù VAR xác nhận vi phạm luật nhưng bàn thắng vẫn được giữ nguyên do lỗi không ảnh hưởng trực tiếp tới kết quả sút phạt. Sự kiện này khiến Liên đoàn Bóng đá thế giới tăng cường giám sát vị trí thủ môn tại các mùa giải kế tiếp nhằm tránh những tranh cãi không đáng có.
Ngoài ra, tại World Cup 2022, tình huống ghi bàn quyết định của Nhật Bản trước Tây Ban Nha cũng liên quan đến sự chính xác của hệ thống công nghệ hỗ trợ trên nền tảng các đường biên sân vận động. Mặc dù góc quay truyền hình gợi ý rằng bóng đã đi hết đường biên ngang nhưng nhờ thiết bị Goal-line technology chính xác đã chứng minh bóng vẫn còn trong cuộc ngay trước khi bàn thắng được công nhận.
Tình huống dẫn đến bàn thắng ấn định tỷ số của Nhật Bản trước Tây Ban Nha tại World Cup 2022.
Tại trận mở màn World Cup 2022 giữa Argentina và Saudi Arabia, lần đầu tiên công nghệ bắt việt vị bán tự động (SAOT) được áp dụng thành công đưa ra những quyết định chuẩn xác trong thời gian thực. Lionel Messi từng ghi bàn nhưng sau đó bị từ chối vì việt vị nhờ sự hỗ trợ trực tiếp từ các đường kẻ kỹ thuật số dựa trên các mốc vật lý có sẵn trên sân như vạch biên và khu vực cấm địa. Tương tự, Lautaro Martinez cũng mất bàn thắng do đứng vượt quá hậu vệ cuối cùng theo dữ liệu chính xác từ hệ thống SAOT.
Lautaro Martinez bị xác định việt vị bởi công nghệ SAOT.
Một số hiểu lầm phổ biến xoay quanh quy định về vạch vôi bao gồm việc liệu cầu thủ có thể đứng trong vòng tròn trung tâm lúc giao bóng hay không; câu trả lời là không theo luật. Thủ môn nếu rời khỏi vị trí trên vạch khung thành quá sớm khi thực hiện penalty sẽ bị xử lý nghiêm ngặt; đồng thời VAR luôn sử dụng hệ thống dựa trên các đường kẻ để rà soát lỗi việt vị hoặc phạm lỗi khác một cách khoa học và khách quan.
VAR sử dụng các đường biên trong việc kẻ vạch để xác định việt vị.
Tóm lại, vạch vôi là phần không thể thiếu tạo nên cấu trúc sân thi đấu chuyên nghiệp và minh bạch. Chúng góp phần quan trọng trong việc duy trì tính nghiêm túc của luật chơi qua từng pha xử lý phạt đền, khởi đầu trận đấu qua giao bóng cũng như mang lại độ tin cậy cao cho quyết định hỗ trợ từ VAR. Hiểu rõ về vai trò và cách thức vận hành của các đường kẻ này sẽ giúp người hâm mộ nắm bắt tốt hơn mỗi diễn biến trên sân cỏ.
