Crystal Palace
Bóng đá Trung Quốc luôn được đánh giá là một trong những nền bóng đá mạnh nhất của khu vực châu Á.
Họ có nguồn tài chính vững mạnh, có thể thực hiện những phi vụ đầu tư táo bạo về các khoản chi tiêu không chỉ để giúp nâng tầm cho đội tuyển quốc gia. Mà ngay cả những câu lạc bộ của quốc gia đông dân nhất thế giới cũng sẽ nhận được những ưu ái tương tự, khi có được sự quan tâm của lãnh đạo cũng như những ông chủ đứng đầu đội bóng.
Nhưng ngược lại, khi chủ sở hữu của những câu lạc bộ này ngừng hoạt động và vấn đề tiền bạc cũng không còn đủ để giải quyết được nội tình của vấn đề. Mọi thứ sẽ trở nên rất phức tạp như những gì Giang Tô FC đang phải trải qua ở thời điểm hiện tại.
Giang Tô FC vừa vô địch CSL
Vào tháng trước, Jiangsu FC (Giang Tô FC) – nhà đương kim vô địch CSL – đã chính thức dừng mọi hoạt động sau khi chủ sở hữu của họ là tập đoàn bán lẻ Suning tuyên bố dành mọi sự tập trung cho các ngành kinh doanh cốt lõi. Đây chính là diễn biến mới nhất trong chuỗi sự kiện chứng minh cho sự thoái trào của giải VĐQG Trung Quốc.
Trên thực tế, đây không phải là chuyện quá lạ lẫm với các câu lạc bộ của Trung Quốc. Bản thân Jiangsu FC cũng từng nếm trải cái cảm giác trong quá khứ. Cách đây khoảng 5 năm, vào năm 2016, Jiangsu (lúc đó có tên là Jiangsu Suning) đã chiêu mộ tiền đạo Alex Teixeira với giá 50 triệu euro từ Shakhtar Donetsk, bất chấp việc cầu thủ người Brazil này nhận được sự quan tâm từ Liverpool.
Teixeira
Tuy nhiên Teixeira đã từ chối gia hạn hợp đồng sau khi Jiangsu giành chức vô địch quốc gia và Suning đã thông báo với CLB vào tháng 2 rằng tập đoàn sẽ không đầu tư vào các hoạt động kinh doanh không phải bán lẻ. Trước đó, Shandong Luneng – nhà vô địch Cúp Quốc gia Trung Quốc – đã chính thức bị loại khỏi AFC Champions League sẽ diễn ra trong 3 tuần nữa vì “nợ lương quá hạn”. Shandong Luneng được thay thế bằng Shanghai SIPG – đội xếp thứ tư ở CSL 2020. Nếu Jiangsu không thể tìm được các nhà đầu tư mới, họ cũng sẽ bị loại khỏi cúp châu lục.
Cũng mới năm ngoái, kình địch cùng thành phố của Tigers là Tianjin Tianhai – đội bóng mà Pato, Axel Witsel từng thi đấu và Cannavaro từng làm HLV – đã tuyên bố phá sản sau khi ông chủ của họ là Shu Yuhui bị bắt. Liaoning FC – đội bóng Trung Quốc đầu tiên vô địch Asian Club Championship (tiền thân của AFC Champions League) cũng phải dừng hoạt động vào năm 2020 vi liên tục nợ lương.
Để lý giải cho điều này, một trong những nguyên nhân lớn nhất được cho là xuất phát từ vấn đề lương thưởng của các cầu thủ không được chi trả một cách đúng thời hạn. Trước những thay đổi và làn sóng phản đối của cổ động viên, các nhà quản lý bóng đá Trung Quốc đã làm từng bước để ngăn cản dòng tiền ở CSL. Theo đó, các CLB chuyên nghiệp Trung Quốc bắt buộc phải xóa tên nhà tài trợ ra khỏi tên đội và logo trước thềm mùa giải 2021. Tháng 12 năm ngoái, các nhà chức trách đã áp đặt giới hạn chi tiêu mới mà các CLB dành cho cầu thủ để ngăn chặn bong bóng vỡ, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của cầu thủ Trung Quốc.
Lương của cầu thủ nước ngoài ở CSL bắt buộc nằm trong giới hạn là 3 triệu euro, còn lương tối đa của cầu thủ nội là 5 triệu nhân dân tệ (765.000 USD) trước thuế. Các CLB không thể chi quá 600 triệu nhân dân tệ dành cho tổng lương. Mức thuế 100% dành cho các thương vụ chuyển nhượng lớn cũng được áp dụng vào năm 2017, số tiền góp lại được dành cho các chương trình phát triển cầu thủ trẻ.
Ông Chen Xuyuan
Trước sự tình kể trên, ông Chen Xuyuan – Chủ tịch Hiệp hội Bóng đá Trung Quốc (CFA) – phát biểu về việc đang dần hạn chế trong việc thắt chặt chi tiêu như sau: “Chi tiêu của các CLB tại CSL đã gấp 10 lần K League của Hàn Quốc và gấp 3 lần J.League của Nhật Bản. Nhưng đội tuyển quốc gia của chúng ta đang tụt lại rất xa. Các bong bóng không chỉ ảnh hưởng đến bóng đá Trung Quốc ở hiện tại mà cả tương lai”.
Đã từng có một Trung Quốc chi tiêu không tiếc tay
Tất cả những điều trên đã giúp chúng ta hiểu hơn một sự thật rằng, bóng đá Trung Quốc đã thay đổi cách nhìn cũng như cách làm bóng đá của họ. Thay vì coi các doanh nghiệp là những cỗ máy kiếm tiền, nay họ đã sẵn sàng dừng hoạt động, khi cảm nhận thấy các chủ sở hữu của mình không còn đặt bóng đá lên làm ưu tiên hàng đầu. Xét cho cùng, để một nền bóng đá phát triển đúng nghĩa, sức mạnh của tiền bạc thôi là chưa đủ.
Nhiều năm trước, một cậu bé có tên là Wang Kai từng cho biết: “Bóng đá sẽ là sự nghiệp của cháu sau khi lớn lên. Cháu muốn là Cristiano Ronaldo của Trung Quốc”. Lời nói đó như để khẳng định một điều, Trung Quốc chưa bao giờ từ bỏ tham vọng tạo nên những Ronaldo hay Messi của riêng họ. Đó là dự án mang tầm quốc gia sẽ biến họ trở thành một cường quốc bóng đá toàn cầu, đi cùng đó là phát triển kinh tế – văn hóa – xã hội ngày một văn minh, hiện đại hơn.
Giang Tô FC đang thành công cũng phải dừng lại
Ngay cả chính phủ Trung Quốc cũng đã từng được coi là “ném tiền qua cửa sổ” khi đầu tư quá nhiều tiền của lẫn công sức cho bóng đá của quốc gia này. Ông dồn toàn bộ tâm huyết cho nó như cái cách từng làm với các môn thể thao mang tính cá nhân như lặn và thể dục dụng cụ – những môn đã đem về các tấm huy chương Olympic cho Trung Quốc. Nền bóng đá chuyên nghiệp được tổ chức lại sau bê bối bán độ, dàn xếp tỷ số vào năm 2009.
Họ không ngừng tạo ra và “ươm mầm” những thế hệ cầu thủ mới bằng hàng chục nghìn sân bóng cộng thêm các chương trình bóng đá ở hàng chục nghìn trường học. Mục đích cuối cùng là tạo ra một thế hệ cầu thủ có thể giành chức vô địch World Cup bóng đá nam và khôi phục lại vị thế cũng như vinh quang của đội tuyển bóng đá nữ.
Xác định được mục tiêu đó nên các câu lạc bộ Trung Quốc đã chi tiêu ngày một mạnh tay và không hề có dấu hiệu suy giảm trong nhiều năm. Bởi, để tạo nên một đội tuyển quốc gia mạnh thì trước hết, câu lạc bộ của họ cũng phải mạnh. Hàng loạt nhà đầu tư tư nhân đổ xô vào bóng đá chuyên nghiệp với sự khuyến khích của chính phủ. Ngoài việc trả hàng chục triệu USD cho các cầu thủ nước ngoài, chủ sở hữu các đội bóng Trung Quốc còn chi hàng trăm triệu USD để mua các CLB tại châu Âu với mong muốn tạo các mối quan hệ về chuyên môn lẫn marketing.
Đó là cách hữu hiệu để quảng bá hình ảnh và thương hiệu của các câu lạc bộ đến các nhà doanh nghiệp có ham muốn kinh doanh và muốn đổ tiền vào các câu lạc bộ đó. Ngoài ra, họ cũng không ngừng chiêu mộ các siêu sao bóng đá hàng đầu để giúp nâng cao chất lượng giải đấu.
Didier Drogba và Nicolas Anelka
Năm 2012, Didier Drogba và Nicolas Anelka gia nhập Shanghai Shenhua – đó là một trong những chỉ dấu đầu tiên cho thấy sức mạnh ngày càng gia tăng của giải VĐQG Trung Quốc (Chinese Super League hay CSL) khi ấy. Trong khi đó, Seydou Keita được liên hệ với Dalian Aerbin; Lucas Barrios và Yakubu lần lượt gia nhập Guangzhou Evergrande và Guangzhou R&F. Ở trên băng ghế huấn luyện, những Takeshi Okada, Sergio Batista và Marcello Lippi đều đã tới.
Đến năm 2013, David Beckham trở thành đại sứ toàn cầu đầu tiên của CSL. Guangzhou Evergrande trở thành CLB Trung Quốc thứ hai vô địch AFC Champions League (họ giành lại danh hiệu này vào năm 2015). Alex Teixeira, Ramires, Alexandre Pato, Paulinho, Oscar, Carlos Tevez, Hulk và John Obi Mikel đều đã tới Trung Quốc trong những năm sau đó bên cạnh các HLV như Fabio Cannavaro và Luiz Felipe Scolari. CSL không chỉ là đối thủ cạnh tranh trên thị trường chuyển nhượng với các giải đấu khác mà ở thời đỉnh cao, họ còn chi tiêu vượt trội tất cả.
Trung Quốc chi tiền tấn mua cầu thủ
Vì thế, có thể coi các động thái kể trên của CFA nhằm hạn chế ảnh hưởng của các doanh nghiệp và việc chi tiêu tràn lan dường như cho thấy kỷ nguyên vàng của kim tiền tại CSL đã kết thúc. Một thập kỷ gây chấn động với các thương vụ bom tấn đang dần được khép lại.
Nhưng liệu sự sụp đổ của Jiangsu có phải là minh chứng tiêu biểu nhất của những vết đau không thể tránh khỏi trong hành trình chuyển mình của bóng đá Trung Quốc. Hay đó là dấu hiệu cảnh báo rằng các bước đi đã được thực hiện quá muộn và không đủ mạnh mẽ để ngăn chiếc bong bóng ấy vỡ? Có lẽ chỉ có thời gian mới có thể trả lời được câu hỏi này.
