Mùa giải Ngoại hạng Anh 2025/26 đang chứng kiến một hiện tượng bất ngờ về nguồn gốc bàn thắng khi số pha lập công từ bóng sống giảm mạnh sau 11 vòng đấu. Thay vì các tình huống phối hợp mở, những bàn thắng đến từ các pha bóng cố định như phạt góc, phạt trực tiếp hoặc penalty ngày càng chiếm ưu thế. Tỷ lệ trung bình chỉ còn 1,78 bàn mỗi trận từ bóng sống – mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ qua – phản ánh rõ thay đổi chiến thuật đáng chú ý trong giải đấu hàng đầu nước Anh.
Dù tổng số bàn thắng trên sân không có sự đột biến lớn so với mùa trước, nhưng nếu phân tích sâu, có thể thấy rõ sự dịch chuyển quan trọng về cách thức ghi bàn. Số pha ghi bàn từ phối hợp bóng sống đã sụt giảm tới 39 quả, trong khi các bàn thắng từ tình huống cố định lại tăng thêm 26 lần. Điều này cho thấy các đội bóng đang dần ưu tiên khai thác các cơ hội mang tính toán học và kiểm soát nhiều hơn thay vì relying vào những pha tấn công nhanh hay đột phá cá nhân.
Không chỉ là vấn đề ở khả năng kết thúc mà còn là dấu hiệu của sự thay đổi trong lối chơi tổng thể. Toàn giải đấu đã chứng kiến giảm đến 370 cú sút từ bóng sống so với cùng kỳ năm ngoái, minh chứng cho việc các đội bị giới hạn trong việc tạo ra cơ hội chất lượng. Hệ thống phòng ngự ngày càng được tổ chức chặt chẽ với pressing hiệu quả khiến cầu thủ tấn công gặp khó khăn trong việc tìm kiếm khoảng trống để phát huy khả năng sáng tạo.

Bóng chết đang là trào lưu của Ngoại Hạng Anh.
Những đội bóng chịu ảnh hưởng rõ nhất bởi xu hướng này thuộc về Wolves, vốn từng sở hữu hiệu suất ghi bàn từ bóng sống tương đối ổn định. Mùa này họ chỉ có vỏn vẹn 4 bàn thắng theo cách này, giảm tới 10 bàn so với cùng thời điểm mùa trước. Tại London, phần lớn các CLB lớn như Arsenal, Chelsea, Fulham, Tottenham và West Ham đều chứng kiến mức suy giảm ít nhất 5 bàn thắng từ những pha phối hợp mở.

Sự khác biệt giữa số bàn thắng (goals) và cú sút (shots) từ những tình huống bóng sống và cố định.
Trong khi đó, những pha bóng chết trở thành mảnh đất màu mỡ cho việc ghi bàn. Arsenal và Chelsea nổi bật với khả năng tận dụng tốt các tình huống cố định để khỏa lấp phần nào sự hụt hơi ở bóng sống. Cả hai đội đã cân bằng lại những bàn thua hụt qua các pha phối hợp mở bằng chính các pha lập công đến từ phạt góc hay đá phạt trực tiếp. Manchester United cũng gia tăng gấp đôi số bàn thắng từ các tình huống cố định dưới thời huấn luyện viên mới Ruben Amorim.
Đáng chú ý nhất là Manchester City vẫn giữ vững phong độ tấn công truyền thống khi có đến 22 trên tổng số 23 bàn thắng xuất phát từ những pha phối hợp bóng sống. Đây là minh chứng rằng dù xu hướng chung có phần thực dụng hơn, vẫn còn những đội bóng duy trì triết lý kiểm soát trận đấu và sáng tạo liên tục để khai thác hiệu quả cơ hội mở.

Những đội chứng kiến sự thay đổi lớn nhất về số bàn thắng ghi được từ bóng sống.

N
Nguồn gốc của xu hướng này bắt nguồn từ sự tiến bộ vượt bậc trong khâu tổ chức phòng ngự của các CLB tại Ngoại hạng Anh. Không chỉ các ông lớn mà cả những đội nằm nửa dưới bảng xếp hạng cũng áp dụng hệ thống phòng ngự khu vực linh hoạt, pressing tầm cao và chuyển trạng thái rất nhanh nhẹn, khiến các phương án tấn công đơn giản dễ bị vô hiệu hóa. Để xuyên phá lớp phòng thủ khoa học như vậy đòi hỏi sự phối hợp ăn ý cùng kỹ năng kỹ thuật cực kỳ cao cấp.
Bên cạnh đó, chuyên môn hóa ở ban huấn luyện ngày càng được chú trọng mạnh mẽ hơn khi nhiều đội đã bổ sung vị trí chuyên trách lên kế hoạch và triển khai tình huống cố định. Việc đầu tư bài bản vào các pha dàn xếp phạt góp phần biến chúng thành yếu tố chiến thuật chủ đạo giúp tối ưu hóa tỷ lệ thành công thay vì chỉ coi đó là cơ hội may rủi. Trong bối cảnh áp lực tài chính căng thẳng và mục tiêu giành điểm để trụ hạng hoặc cạnh tranh vé châu Âu khốc liệt càng thúc đẩy xu hướng thực dụng này phát triển.

Cách mà các đội bóng Ngoại Hạng Anh ghi bàn trong mùa này.
Vấn đề đặt ra lúc này là liệu đây chỉ là một giai đoạn tạm thời hay một bước chuyển mình căn bản trong bản sắc chơi bóng của Ngoại hạng Anh? Liệu các đội sẽ tiếp tục dựa vào sự chắc chắn và toan tính của những pha cố định hay sẽ dần tái khám phá sức mạnh của lối chơi tấn công sáng tạo để đưa những bàn thắng đẹp mắt trở lại? Câu trả lời sẽ phụ thuộc vào quá trình phát triển chiến thuật cũng như năng lực cá nhân của từng tập thể nhưng rõ ràng mùa giải năm nay đánh dấu một cột mốc quan trọng trong cách thức xây dựng lối chơi tại giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh.