Crystal Palace
Theo Bộ Tài chính Hoa Kỳ, trong những năm gần đây, người dân nước này đã thiệt hại hơn 16,6 tỷ USD do các vụ lừa đảo trực tuyến, chủ yếu có nguồn gốc từ khu vực Đông Nam Á. Đây chỉ là phần nhỏ trong tổng số lợi nhuận khổng lồ mà các tổ chức tội phạm xuyên quốc gia thu được từ hoạt động phi pháp này. Chuyên gia Jason Tower thuộc tổ chức Global Initiative Against Transnational Organized Crime ước tính rằng các trung tâm lừa đảo tại đây kiếm về ít nhất 64 tỷ USD mỗi năm. Mô hình hoạt động dựa trên lao động cưỡng bức, chiêu trò tinh vi và mạng lưới rửa tiền phức tạp đã khiến ngành này trở thành một hệ sinh thái tội phạm công nghiệp hóa khó kiểm soát.
Hoạt động lừa đảo trực tuyến bùng nổ mạnh mẽ trong đại dịch, với nhiều chiêu thức dụ dỗ như đầu tư giả, tình cảm hay giả mạo trang web ngân hàng nhằm đánh cắp thông tin và tài sản của người dùng. Đằng sau những câu chuyện này là một chuỗi các băng nhóm tội phạm quốc tế được bảo kê bởi lực lượng vũ trang địa phương và quan chức tham nhũng. Hệ thống pháp lý thiếu chặt chẽ càng tạo điều kiện cho hoạt động bất hợp pháp phát triển không ngừng.
Chiêu thức ‘nuôi heo’ (pig butchering) là một trong những phương pháp phổ biến nhất của các băng nhóm lừa đảo. Những kẻ đứng sau chiến thuật này thường xây dựng lòng tin với nạn nhân qua nhiều tuần rồi thuyết phục họ đầu tư vào các nền tảng tiền mã hóa giả mạo. Ở Mỹ, thiệt hại do mô hình này gây ra ngày càng nghiêm trọng, điển hình như trường hợp một chủ ngân hàng tại Kansas đã chuyển gần 47 triệu USD của ngân hàng vào tài khoản của kẻ gian.
Các trung tâm lừa đảo trực tuyến ban đầu tập trung ở Campuchia
Ngoài việc dụ dỗ đầu tư ảo, những đối tượng xấu còn sử dụng các mánh khóe như giả danh nhân viên ngân hàng hoặc cảnh sát để lấy cắp mã PIN và thông tin cá nhân quan trọng. Điều khiến mô hình này lan rộng toàn cầu chính là đội ngũ lừa đảo có mặt tại nhiều quốc gia, tận dụng người bản địa hiểu rõ thị trường để tiếp cận nạn nhân hiệu quả hơn.
Theo Interpol, Trung Quốc là nơi cung cấp lao động cưỡng bức lớn nhất cho các trung tâm này, nhưng cũng có sự góp mặt của người từ Ấn Độ, Brazil, Philippines, châu Phi và Đông Âu. Các ‘trại lừa đảo’ đa phần nằm trong các đặc khu kinh tế ở Campuchia, Lào và Myanmar – nơi ban đầu được thiết kế để thu hút đầu tư nhưng nhanh chóng biến thành ổ địa cho hoạt động tội phạm nhờ vị trí gần biên giới Thái Lan cùng hạ tầng viễn thông hiện đại.
Những người làm việc trong các trung tâm này thường bị tuyển dụng qua những quảng cáo giả mạo về công việc công nghệ thông tin hoặc marketing. Khi đến điểm đến như Bangkok, họ nhanh chóng bị đưa qua biên giới và giam giữ trong các khu nhà kiên cố với an ninh nghiêm ngặt. Hộ chiếu bị thu giữ và họ bị ép làm việc liên tục 12 tiếng mỗi ngày dưới sự giám sát nghiêm ngặt; nếu chống đối sẽ phải chịu đòn roi, bị biệt giam hoặc tra tấn bằng điện.
Tại Myanmar, tình trạng nội chiến và sự kiểm soát của các nhóm vũ trang tạo điều kiện thuận lợi cho mô hình lừa đảo phát triển. Nhiều nhóm vũ trang được cho là nhận ‘phần trăm’ lợi nhuận để bảo kê hoạt động này. Một ví dụ điển hình là KK Park ở Myawaddy do tổ chức BGF dưới quyền lãnh đạo của Saw Chit Thu vận hành – người đã bị Bộ Tài chính Mỹ liệt vào danh sách đen vì liên quan đến cưỡng bức lao động và tội phạm xuyên biên giới.
Vì sao quốc tế khó triệt phá mô hình lừa đảo này?
Mặc dù nhiều quốc gia đã nỗ lực chống lại loại tội phạm công nghệ cao này bằng cách tổ chức giải cứu nạn nhân, cắt điện các trung tâm lừa đảo hoặc áp đặt các chế tài tài chính lên các tổ chức liên quan như tập đoàn Prince Group của Chen Zhi tại Campuchia, vấn đề vẫn chưa được xử lý triệt để. Thậm chí SpaceX còn tiến hành vô hiệu hóa gần 2.500 thiết bị Starlink đang bị lợi dụng cho mục đích phi pháp.
Chuyên gia Jason Tower nhận định rằng những hành động trên mới chỉ làm giảm bớt phần nổi của vấn đề trong khi lợi nhuận khổng lồ khiến mô hình này ngày càng mở rộng quy mô. Ngay cả khi Trung Quốc ra tay truy quét hồi tháng Hai vừa qua thì các trung tâm mới vẫn tiếp tục mọc lên tại Myanmar song song với chiến dịch đó.
Chen Zhi doanh nhân 38 tuổi quốc tịch Campuchia đang bị truy tố quốc tế
Việc theo dấu dòng tiền từ hoạt động của các tổ chức này cực kỳ khó khăn do chúng sử dụng nhiều phương thức rửa tiền tinh vi như đầu tư vào bất động sản cao cấp hay ví tiền mã hóa Bitcoin ẩn danh. Tiền thường xuyên được chuyển qua nhiều quốc gia ở châu Phi và Nam Á – nơi tồn tại sự bao che từ tham nhũng và quản trị yếu kém.
Campuchia hiện là một trung tâm lớn với các khu phức hợp nằm ở Sihanoukville, Bavet và O’Smach. Huione Group được xem là mắt xích tài chính quan trọng trong chuỗi cung ứng tội phạm khi điều hành dịch vụ bảo chứng giao dịch cũng như bán dữ liệu đánh cắp và cung cấp phần mềm độc hại cùng công cụ tra tấn trực tuyến. Trong vòng 5 năm qua, hơn 91 tỷ USD tiền mã hóa đã chảy qua các ví liên quan tới Huione theo số liệu từ Elliptic.
Dù chính phủ Mỹ đã đưa Huione Group vào danh sách đen nhưng mạng lưới này vẫn liên tục thay đổi chiến thuật bằng cách đổi thương hiệu, tung ra đồng stablecoin USDH và thâu tóm thêm nhiều nền tảng tội phạm khác nhằm duy trì hoạt động bất hợp pháp.
Các trung tâm lừa đảo dọc biên giới khu vực Đông Nam Á
Tội phạm mạng tại Đông Nam Á đã trở thành ngành công nghiệp xuyên quốc gia khai thác sự cả tin của con người để tạo ra nguồn lợi bất tận. Các chính phủ mặc dù đã tăng cường điều tra nhưng tình hình vẫn diễn biến phức tạp khi tốc độ xử lý còn quá chậm so với quy mô khổng lồ của vấn nạn này.
Khi ông trùm Chen Zhi – doanh nhân 38 tuổi quốc tịch Campuchia – bị Mỹ cùng cộng đồng quốc tế truy tố công khai, đó không phải kết thúc mà chỉ mở ra một chương mới của câu chuyện vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này. Rất nhiều cá nhân tương tự sẽ xuất hiện thay thế nhằm duy trì hoạt động bất hợp pháp không ngừng nghỉ.
Vấn đề không còn đơn giản là lý do tại sao người dân toàn cầu mất hàng tỷ USD vào tay các băng nhóm tội phạm mà thực chất là liệu thế giới có thể chung tay dập tắt hoàn toàn một ngành công nghiệp phi pháp với quy mô ngang một quốc gia hay không vẫn còn rất nhiều hoài nghi.
