Crystal Palace
Kung fu Trung Hoa vốn nổi tiếng với kho tàng võ học truyền thống đa dạng, mang đậm giá trị văn hóa và triết lý sâu sắc. Tuy nhiên, không phải môn võ nào cũng thực sự phát triển tính thực chiến cao mà nhiều môn lại thiên về biểu diễn hoặc yếu tố nghệ thuật. Trong số đó, có những môn kung fu được giới chuyên gia và người yêu võ đánh giá là sở hữu triết lý chiến đấu gần gũi với võ thuật hiện đại, phát huy tối đa công hiệu trong môi trường đối kháng thực tế. Bài viết sẽ điểm qua năm môn kung fu giàu tính thực chiến nhất theo nhận định của các chuyên gia Trung Quốc và các tạp chí võ thuật hàng đầu, hé lộ xem liệu Thiếu Lâm có góp mặt trong danh sách này hay không.
Tán Đả (Sanda) xuất hiện vào những năm 1960-1970 như một bước ngoặt quan trọng cho võ thuật Trung Hoa khi được chuẩn hóa để phục vụ thi đấu đối kháng chuyên nghiệp. Môn võ này kết tinh tinh hoa của quyền pháp truyền thống cùng kỹ năng đấm đá hiện đại của quyền Anh, muay Thái và các kỹ thuật vật quật được sử dụng trong quân đội. Đặc trưng nổi bật nhất của Tán Đả là hệ thống chiến đấu toàn diện với khả năng đấm, đá, bắt giữ và quật ngã đối thủ linh hoạt. Người tập Tán Đả luyện tập sparring từ sớm nhằm nâng cao khả năng chịu đòn, phản xạ nhanh nhạy và kiểm soát cự ly chính xác thay vì chỉ chú trọng động tác đẹp mắt. Chính sự thực dụng này giúp nhiều võ sĩ MMA Trung Quốc có nền tảng vững chắc khi bước ra đấu trường quốc tế, tiêu biểu như Cừu Cương hay Trương Thiệu An. Những minh chứng thực tiễn này củng cố vị thế của Tán Đả như một môn kung fu giàu tính thực chiến, vượt xa vai trò thuần túy biểu diễn.
Hầu hết giới võ sĩ MMA Trung Quốc đều học Tán Đả
Suất Giảo (Shuai Jiao) là môn vật truyền thống cổ xưa của Trung Quốc, với lịch sử kéo dài hơn 3.000 đến 4.000 năm được ghi chép trong các tài liệu lịch sử như “Chiến Quốc sách” và “Hán thư”. Ban đầu Suất Giảo được quân đội cổ đại dùng làm phương pháp huấn luyện binh sĩ trên chiến trường nhằm quật ngã nhanh kẻ thù và kiểm soát trọng tâm cơ thể đối phương hiệu quả. Khác biệt với kỹ thuật vật tự do hiện đại, Suất Giảo chú trọng đến vật đứng, sử dụng kỹ năng nắm áo và khóa khớp phối hợp chuyển động hông vai để hất ngã đối thủ. Việc áp dụng thành thục Suất Giảo giúp người luyện chiếm ưu thế ngay trong giao tranh bởi việc quật ngã đối phương thường đồng nghĩa với việc kết thúc pha tấn công trước khi họ kịp phản kích. Đây cũng chính là nền tảng căn bản cho nhiều bộ phận vật trong các môn võ khác như Tán Đả và vẫn luôn được coi là một nhân tố chủ chốt của võ thuật Trung Hoa thực chiến.
Suất giảo có 4.000 năm lịch sử
Vịnh Xuân Quyền phát triển tại Quảng Đông cuối thế kỷ 18 và từng trở thành biểu tượng tiêu biểu cho kung fu hiện đại nhờ sự thực dụng trong lối đánh cận chiến. Môn võ này tập trung vào ba nguyên tắc cơ bản gồm đường trung tuyến thẳng, đòn đánh ngắn mạnh mẽ cùng khả năng tấn công và phòng thủ đồng thời song song. Triết lý của Vịnh Xuân là loại bỏ mọi chiêu thức thừa thãi để mỗi động tác đều hướng tới mục tiêu nhanh chóng hạ gục đối thủ. Nổi tiếng nhất phải kể đến các dòng phái như Diệp Vấn hay Lương Bác Đường với kỹ thuật sparring nặng và luyện mô phỏng tình huống sát thương thật tế. Vịnh Xuân đặc biệt hiệu quả khi đối diện trong không gian hẹp hoặc bị áp sát bất ngờ, giúp người luyện dễ dàng kiểm soát tình huống và phản ứng kịp thời.
Lý Tiểu Long và Diệp Vấn
Đường Lang Quyền xuất hiện khoảng cuối triều Minh đầu triều Thanh lấy cảm hứng từ động tác săn mồi đặc trưng của loài bọ ngựa. Hệ thống kỹ thuật của môn võ này chú trọng vào sự nhanh nhẹn cùng khả năng phá vỡ cấu trúc phòng thủ bằng cách dùng móc, kẹp, giật khóa để khiến đối thủ mất thế rồi phản công quyết liệt ngay lập tức. Cuốn tài liệu truyền thống của phái luôn nhấn mạnh câu khẩu hiệu “Nhanh hơn nửa nhịp thì thắng cả trận”, thể hiện triết lý tốc độ quyết định thắng bại. Ngoài ra Đường Lang còn kết hợp nhuần nhuyễn giữa quyền pháp với kỹ thuật kiểm soát tứ chi nhằm vô hiệu hóa lợi thế về chiều dài tay hoặc thể hình lớn hơn của đối phương. Dù ít xuất hiện trên các đấu trường hiện đại như Tán Đả hay Vịnh Xuân nhưng những người luyện Đường Lang bài bản thường sở hữu kỹ năng tiếp cận mục tiêu và phá nhịp cực kỳ khó chịu.
Đường lang quyền còn được gọi là võ bọ ngựa
Hình Ý Quyền nằm trong nhóm ba môn nội gia nổi bật bên cạnh Thái Cực và Bát Quái nhưng khác biệt hoàn toàn với sự mềm mại thường thấy ở các bộ môn nội gia kia. Thay vì các chiêu thức uyển chuyển, Hình Ý tập trung vào đường đánh thẳng mạnh mẽ và trực diện với phong cách dồn ép toàn bộ lực vào một nhịp đánh duy nhất nhằm kết liễu đối phương sớm nhất có thể. Theo ghi chép võ học nội gia: “Ý dẫn khí, khí dẫn lực, lực phát nhất tuyến”, nghĩa là ý chí điều khiển luồng khí bên trong cơ thể để khai thác sức mạnh tập trung theo một đường thẳng tới mục tiêu. Những võ sư Hình Ý thường tạo ra áp lực rất lớn lên đối thủ bằng cách giáng một đòn chí mạng thay vì trao đổi nhiều chiêu thức qua lại thông thường. Đây là lý do khiến Hình Ý được xem như “quyền sinh tử” dành cho những trận giao tranh quyết định.
Hình Ý quyền được đánh giá rất cao trong làng kung fu
Năm môn kung fu kể trên đều chia sẻ điểm chung quan trọng là xây dựng dựa trên nhu cầu chiến đấu thật sự chứ không thiên về yếu tố trình diễn hay nghệ thuật đơn thuần. Tán Đả trở thành hình mẫu hiện đại hóa đầy đủ về phương pháp đối kháng; Suất Giảo đảm bảo khả năng kiểm soát thân thể đối thủ qua vật ngã; Vịnh Xuân ưu thế vượt trội ở cự ly gần với tốc độ cao; Đường Lang nổi bật bởi kỹ thuật phá thế nhanh nhẹn; còn Hình Ý gây áp lực bằng sức mạnh đường thẳng nhằm kết thúc trận đấu sớm nhất có thể. Danh sách này cũng cho thấy dù Thiếu Lâm gắn liền với hình ảnh biểu tượng của kung fu nhưng trong khía cạnh thực chiến thuần túy thì các môn kể trên vẫn nổi bật hơn nhiều.
