Crystal Palace
Vào năm 1872, tại Glasgow, sự kiện lịch sử của bóng đá đã diễn ra khi trận đấu quốc tế đầu tiên giữa Scotland và Anh được tổ chức. Điều đặc biệt là toàn bộ đội tuyển Scotland khi đó đều do các cầu thủ đến từ một câu lạc bộ duy nhất đóng góp. Câu lạc bộ này chính là Queen’s Park – đội bóng lâu đời nhất Scotland, thành lập từ năm 1867, gắn liền với sân vận động Hampden Park – mái nhà của tuyển quốc gia Scotland. Với vị trí địa lý nằm giữa hai đối thủ truyền kiếp Celtic và Rangers, Queen’s Park từng là biểu tượng sáng giá một thời của bóng đá Scotland.
Queen’s Park không chỉ là một câu lạc bộ thông thường mà còn là người mở đường cho sự phát triển chiến thuật bóng đá hiện đại. Họ đứng ra thành lập Hiệp hội bóng đá Scotland và cũng là đội đầu tiên giành chức vô địch Scottish Cup. Khác với phong cách chơi bóng đơn giản thời kỳ sơ khai, vốn thiên về cá nhân và mang màu sắc giống như môn bóng bầu dục, Queen’s Park đã tạo ra bước ngoặt chiến thuật mang tính cách mạng khi giới thiệu lối chơi phối hợp ban bật bóng. Thay vì chỉ lao thẳng lên phía trước, các cầu thủ bắt đầu chuyền bóng cho nhau để giữ quyền kiểm soát và tạo cơ hội ghi bàn hiệu quả hơn. Lối chơi này khiến họ được ví như “Barcelona của những năm 1870” bởi sự tinh tế và nhạy bén trong những đường chuyền liên tục.
Queen's Park là nơi phát kiến lối chơi ban bật
Những bài báo đương thời từng mô tả Queen’s Park như những nghệ sĩ trên sân cỏ, khi họ điều khiển bóng một cách điêu luyện thay vì dùng sức mạnh đơn thuần như các đối thủ khác. Chiến thuật độc đáo giúp đội bóng này thống trị giải quốc nội nhiều năm liền, với 10 lần đăng quang Scottish Cup từ 1874 đến 1893 – thành tích vẫn nằm trong top ba lịch sử giải đấu cho đến ngày nay. Không chỉ dừng lại ở biên giới Scotland, họ còn gây tiếng vang lớn khi hai lần lọt vào chung kết FA Cup – điều chưa đội nào ở Scotland làm được.
Tuy nhiên, bước chuyển mình của bóng đá sang thời kỳ chuyên nghiệp đã đặt Queen’s Park trước một thử thách lớn. Ban đầu, môn thể thao vua chỉ dành cho tầng lớp quý tộc nhưng nhanh chóng lan rộng tới giai cấp công nhân ở Bắc Anh. Các đội bóng thuộc tầng lớp lao động bắt đầu trả tiền và sắp xếp công việc cho cầu thủ nhằm thu hút tài năng hàng đầu. Đến năm 1885, Anh chính thức hợp pháp hóa chế độ chuyên nghiệp trong bóng đá. Mặc dù Hiệp hội bóng đá Scotland phản đối mạnh mẽ, cuối cùng họ cũng phải chấp nhận sự thay đổi vào năm 1893.
Giữa xu hướng chuyên nghiệp hóa lan rộng, Queen’s Park lại lựa chọn con đường khác biệt: duy trì tinh thần nghiệp dư tuyệt đối. Các cầu thủ của họ thi đấu hoàn toàn vì niềm đam mê, không nhận bất kỳ khoản thù lao nào dù vẫn tham gia tranh tài ở các giải đấu chuyên nghiệp hằng tuần đối đầu với những đội bóng trả lương cao ngất ngưởng cho các ngôi sao. Đây thực sự là một sự kiên định phi thường kéo dài hơn 125 năm với phương châm “Ludere Causa Ludendi” – chơi bóng vì niềm vui thuần túy.
Queen's Park chính thức chuyển đổi mô hình vào năm 2019
Dù duy trì lập trường cao quý này, Queen’s Park phải trả giá bằng việc sa sút phong độ và tụt xuống các hạng đấu thấp hơn ở Scotland. Sau giai đoạn vàng son với 10 danh hiệu trước năm 1893, đội không còn giành thêm danh hiệu lớn nào kể từ đó. Họ vẫn duy trì các trận đấu tại sân Hampden Park có sức chứa khổng lồ lên tới 52.000 chỗ ngồi nhưng lượng khán giả trung bình chỉ loanh quanh vài trăm người mỗi trận – một cảnh tượng tương phản thú vị giữa quá khứ huy hoàng và thực tại khó khăn.
Số lượng cổ động viên khiêm tốn của gã khổng lồ một thời
Trước nguy cơ tụt hậu hoàn toàn so với các đối thủ cạnh tranh theo hướng chuyên nghiệp, CLB cuối cùng đã đưa ra quyết định quan trọng vào năm 2019 khi hơn 90% thành viên đồng ý chuyển sang mô hình trả lương cho cầu thủ sau hơn một thế kỷ kiên định với tinh thần nghiệp dư. Sự thay đổi này đánh dấu bước ngoặt mới trong lịch sử đội bóng bởi đây là cuộc cân não giữa lý trí cần thiết để tồn tại và con tim trung thành với truyền thống.
Queen's Park từng là biểu tượng một thời của bóng đá Scotland
Chuyển đổi sang chuyên nghiệp đã mang lại quả ngọt nhanh chóng cho Queen’s Park khi họ liên tiếp giành quyền thăng hạng qua hai mùa giải gần nhất (2020/21 và 2021/22). Hiện tại, đội đang vững chân tại giải Hạng Nhất Scotland và chỉ còn cách giải đấu cao nhất đúng một bước chân để có thể sát cánh cùng hai ông lớn Celtic và Rangers – những cái tên luôn thống trị nền bóng đá Scotland.
Queen's Park đã 10 lần lên ngôi vô địch quốc gia nhờ lối chơi vượt thời đại
Dù pháo đài nghiệp dư cuối cùng không còn tồn tại dưới mô hình truyền thống ấy, di sản mà Queen’s Park để lại vẫn sống mãi trong lòng người hâm mộ cũng như lịch sử bóng đá thế giới. Họ không chỉ là tác giả của phong cách ban bật nổi tiếng mà còn đóng góp những cải tiến quan trọng như khái niệm nghỉ giữa hiệp, các quả đá phạt hay xà ngang trong môn thể thao vua. Đặc biệt hơn cả là tinh thần chơi vì niềm vui thuần túy kéo dài hơn thế kỷ rưỡi – đó chính là bản chất nguyên thủy đẹp nhất của trái bóng tròn.
Queen's Park là lời nhắc nhở về bóng đá một thời xa xưa
