Crystal Palace
Theo báo cáo từ Cơ quan Quan sát Chống Phân biệt Chủng tộc và Bài ngoại tại Tây Ban Nha (Oberaxe), cầu thủ trẻ Yamal, 18 tuổi thuộc biên chế Barcelona, đang phải chịu đựng lượng lớn các lời lẽ xúc phạm trên mạng xã hội trong mùa giải này. Tỷ lệ các bình luận thù hận hướng vào anh cao gấp đôi so với Vinicius, ngôi sao của Real Madrid, một trong những nạn nhân nổi tiếng khác. Những lời lẽ mang tính phân biệt chủng tộc thường xuất hiện nhiều quanh các sự kiện đáng chú ý liên quan đến Yamal.
Ngày 22/9 vừa qua, đúng vào ngày Yamal lần thứ hai liên tiếp nhận Kopa Trophy dành cho cầu thủ dưới 21 tuổi xuất sắc nhất mùa và đứng thứ hai trong cuộc bầu chọn Quả Bóng Vàng của France Football, hàng loạt bình luận tiêu cực mang tính phân biệt chủng tộc đã tràn lan trên các nền tảng mạng xã hội Tây Ban Nha. Những cụm từ xúc phạm như “đồ mọi khốn kiếp” hay “thằng nhỏi con MENA” (ám chỉ vùng Bắc Phi và Trung Đông) được sử dụng phổ biến với mục đích hạ thấp tài năng và nhân cách của cầu thủ trẻ này.
Mặc dù Ousmane Dembele mới là người giành Quả Bóng Vàng năm nay, Yamal vẫn tạo ra lượng tranh luận sôi nổi gần tương đương anh, cả về mặt tích cực lẫn tiêu cực. Oberaxe hoạt động như một mắt xích quan trọng trong sự hợp tác giữa Bộ Hòa nhập, An sinh Xã hội và Di cư Tây Ban Nha cùng La Liga trong việc phòng ngừa các diễn ngôn thù địch trong thể thao. Họ nhấn mạnh rằng với nguồn gốc mẹ từ Guinea Xích đạo và cha từ Morocco, Yamal trở thành mục tiêu dễ bị phân biệt không chỉ trên mạng xã hội mà còn ngoài đời thực ở chính đất nước cậu sinh ra và thi đấu.
Yamal ăn mừng sau bàn thắng trong trận El Clasico tháng 10 năm 2024
Ngoài Yamal, những cầu thủ da màu khác như hai anh em Inaki và Nico Williams (Athletic Bilbao) cùng Vinicius (Real Madrid) cũng nằm trong nhóm đối tượng thường xuyên phải chịu các phát ngôn thù địch trên mạng xã hội. Các ngôi sao này đã nhiều lần lên tiếng tố cáo hành vi phân biệt chủng tộc nhắm vào họ ở Tây Ban Nha. Hệ thống FARO do Oberaxe áp dụng trí tuệ nhân tạo đã ghi nhận hơn 33.000 nội dung phân biệt chủng tộc trong mùa giải La Liga 2024-2025, với tỷ lệ khoảng một phần ba bị xóa bỏ bởi các nền tảng mạng xã hội – Facebook xử lý tốt hơn với mức xóa lên tới 62%, còn X (trước đây là Twitter) chỉ xóa khoảng 10% số báo cáo.
Dữ liệu do báo El Pais tiếp cận cho thấy Yamal chiếm tới 60% lượng thông điệp chứa lời lẽ phân biệt chủng tộc trên mạng xã hội Tây Ban Nha, vượt xa Vinicius với 29%. Một số cầu thủ khác như Kylian Mbappe, Alejandro Balde hay Brahim Diaz cũng là mục tiêu của các cuộc tấn công có tính định kiến dựa trên yếu tố chủng tộc hoặc đặc điểm cá nhân. Oberaxe nhận định điều này phản ánh rõ nét vai trò của bóng đá như một sân chơi phản ánh những vấn đề xã hội rộng lớn hơn, bao gồm cả sự phân biệt đối xử dựa trên tôn giáo và văn hóa.
Thống kê tin nhắn phân biệt chủng tộc nhằm vào Yamal
Trình bày thêm về hiện tượng này, triết gia kiêm nhà văn Javier Goma cho biết: “Khi chính trị dùng vấn đề di cư làm đề tài chính và xen vào lĩnh vực bóng đá, thì những lời nói thù ghét lan rộng theo. Điều đó khiến thể thao không chỉ là nơi tranh đấu chuyên môn mà còn là bối cảnh để tái hiện các định kiến xã hội.” Về mặt câu lạc bộ, Real Madrid và Barcelona là hai đội bóng có số lượng bình luận độc hại cao nhất – chiếm lần lượt 34% và 32% tổng số tin nhắn tiêu cực liên quan đến cầu thủ da màu. Các đội khác như Real Valladolid, Valencia hay Athletic Bilbao cũng góp phần nhưng ở mức thấp hơn nhiều.
Những bình luận thù địch nhằm vào Yamal dịp El Clasico
Vào những ngày diễn ra trận El Clasico giữa Barcelona và Real Madrid cuối tháng 10 năm ngoái (27 – 28/10), lượng bình luận mang tính phân biệt tăng vọt với hàng nghìn lượt đăng tải mỗi ngày. Các cầu thủ như Yamal, Raphinha và Ansu Fati trở thành mục tiêu chính của những phát ngôn bài ngoại này. Trong khi đó Vinicius cũng chịu nhiều lời lẽ công kích trước và sau trận đấu do từng công khai phơi bày trải nghiệm bị kỳ thị chủng tộc. Javier Goma đánh giá rằng những lời lẽ này không đơn thuần dựa trên sự thật mà mang tính xúc phạm nhằm phủ nhận quyền được xem họ là người Tây Ban Nha dù cống hiến cho đội tuyển quốc gia.
Phía đại diện của Yamal khi được tiếp cận cho biết cầu thủ này không quá bận tâm bởi các bình luận tiêu cực kia vì đã quen đối mặt với những lời thù ghét nên biết cách cân bằng tâm lý để tập trung vào sự nghiệp. Thậm chí anh còn thường xuyên tự trào về bản thân để giảm nhẹ áp lực tinh thần. Tuy nhiên bố mẹ của Yamal lại cảm thấy tổn thương sâu sắc khi một bình luận viên truyền hình công khai chế nhạo con trai họ bằng phát ngôn gây tranh cãi về tương lai ngoài sân cỏ của cầu thủ trẻ. Trước đó, họ đã trực tiếp yêu cầu ban lãnh đạo Barca phản ứng chính thức để bảo vệ danh dự con mình.
Báo cáo từ Oberaxe thống kê các dạng câu từ phổ biến chứa nội dung kỳ thị gồm những cụm từ như “đồ cặn bã”, “đồ con hoang” hay “mọi đen”. Một số ví dụ bị xóa khỏi nền tảng mạng xã hội là: “Nico và Vinicius là khỉ, Yamal là mọi” hay “đồ da đen cặn bã Inaki Williams”. Tất cả đều thể hiện sự nghiêm trọng của vấn nạn mà các cầu thủ da màu phải hứng chịu hàng ngày tại Tây Ban Nha – một thực trạng cần được cộng đồng bóng đá và toàn xã hội chung tay giải quyết hiệu quả hơn.
